راهبردهای پیشرفت اقتصادی پیامبر اسلام(ص)؛ رهیافتی برای برنامه‌ریزی پیشرفت اقتصادی در ایران

راهبردهای پیشرفت اقتصادی پیامبر اسلام(ص) در مدتی کوتاه تحولی عظیم در اقتصاد مدینه ایجاد کرد و منجر به رفاه توام با عدالت و معنویت شد؛ پدیده‌ای که می‌تواند الگوی مطلوبی برای برنامه‌ریزی پیشرفت اقتصادی قرار گیرد. این مقاله با روش مطالعه‌ اسنادی و تاریخی به بازخوانی و تحلیل رویکرد پیامبر(ص) و استخراج راهبردهای ایشان در زمینه‌ پیشرفت اقتصادی پرداخته و با بررسی نقادانۀ برنامه‌های توسعه‌ پس از انقلاب، رهیافت و توصیه‌هایی برای اصلاح برنامه‌های آتی ارائه می‌کند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که رسول خدا(ص) با اتخاذ راهبردهای اساسی «فرهنگ‌سازی و تعلیم و تربیت، توزیع عدالت‌محور و تضمین حقوق مالکیت» و راهکارهایی نظیر ایجاد زیرساخت فرهنگی، آموزشی و تربیتی، تقویت سرمایه‌ انسانی و اجتماعی، واگذاری زمین برای کشاورزی و مسکن، تفکیک مالکیت‌های سه‌گانه، مالیات‌های شرعی، پرداخت‌های انتقالی، ترویج عقود سهم‌بری، و حاکمیت ضوابط شرعی و اخلاقی بر مبادلات و بازار، زمینه‌ پیشرفت اقتصادی را فراهم کردند. برنامه‌های توسعه‌ کشور درباره‌ نقش دولت و مردم، مسئله‌ عدالت و الگوی توزیعی و جایگاه نهاد مالکیت، با چالش جدی روبه‌روست؛ چالش‌هایی که با سیاست‌های تعدیلی و لیبرالی مضاعف شده است. دلالت‌های راهبردهای نبوی می‌تواند روند حرکتی برنامه‌های آتی را اصلاح و به ریل صحیح بازگرداند.