آسیب‌شناسی نظارت شرعی بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران (با تاکید بر نقش کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار)

یکی از ارکان ضروری برای اطمینان از انطباق با شریعت بازارهای مالی کشورهای اسلامی، وجود نظارت شرعی است. حاکمیت نظارت شریعت به مجموعه ترتیبات سازمانی و نهادی مربوط می‌شود که از طریق آن یک نهاد ارائه‌دهنده خدمات مالی اسلامی اطمینان حاصل می‌کند که در ورای ساختارهای خود، یک نظارت شرعی موثر و مستقل وجود دارد. هدف از این پژوهش آسیب‌شناسی دقیق فرایند نظارت شرعی در بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر جایگاه کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار است. این پژوهش کیفی از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت و روش توصیفی پیمایشی محسوب می‌شود و با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام گرفته است. تعداد مشارکت‌کنندگان در این پژوهش 25 نفر از اعضای کمیته فقهی اصلی و فرعی سازمان بورس و اوراق بهادار، مسئولان، مدیران و کارشناسانی است که به فراخور دستور جلسات کمیته فقهی، در تمام یا برخی جلسات آن حضور داشته‌اند که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. بنا به یافته‌های تحقیق، اشکالات موجود در دستورالعمل کمیته فقهی، مشکلات فرایند نظارت شرعی، ضعف آموزش کارگزاران و مشتریان بازار، و عدم فرهنگ‌سازی نسبت به حضور ناظران شرعی در بازار سرمایه، چهار مولفه محوری در آسیب‌شناسی نظارت شرعی بازار سرمایه می‌باشد.