کیفیت نقش‌آفرینی مردم در تامین اجتماعی بررسی تطبیقی دو مکتب اقتصاد اسلامی و اقتصاد سرمایه داری

تامین اجتماعی و چگونگی رفع نیاز نیازمندان جامعه از جمله مسائل پیش‌روی مکاتب اقتصادی است. دیدگاه‌های متداول امروزی تامین اجتماعی که تا حد زیادی برآمده از مکتب اقتصاد سرمایه‌داری است، علیرغم آثار مثبتش، دچار ضعف‌های جدی است. در مقابل، تامین اجتماعی در مکتب اقتصاد اسلامی به واسطه بهره‌مندی از ویژگی‌هایی همچون مردم‌محوری با این مشکلات روبرو نیست. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به بررسی جایگاه مردم در الگوی تامین اجتماعی در رویکرد اسلامی می‌پردازیم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اسلام تامین اجتماعی را در سه سطح «توانمندسازی فردی، خانوادگی و منطقه‌ای»، «تکافل اجتماعی» و «تضامن دولتی» دنبال می‌کند. نقش‌آفرینی مردم نسبت به دولت تقدم رتبی دارد. بر این اساس، در شرایطی که مردم قادر به رفع فقر ‌باشند، راهکارهای دولتی و متمرکز توصیه نمی‌شود. رویکرد اسلامی در تامین اجتماعی ما را به تقویت جایگاه مردم و تکافل اجتماعی در 6 لایه خانواده، عشیره، همسایگان، دوستان، امت اسلامی و حکومت اسلامی رهنمون می‌سازد. درصورتی‌که هریک از این لایه‌ها پاسخگوی نیاز فقرا نبود، در انتها دولت نقش نهایی را بر عهده می‌گیرد.