دلالت‌های نهادگرایی جدید برای اقتصاد اسلامی در مواجهه با آثار خارجی

نهادگرایان جدید عامل شکل‌گیری آثار خارجی را هزینه‌ مبادله دانسته، با تاکید بر ماهیت دوسویه‌ آثار خارجی، به نقد رویکرد اقتصاد متعارف پرداخته‌اند. برخی معتقدند: نهادگرایی، به‌ویژه از لحاظ روش تحلیلِ رفتارها و پدیده‌های اقتصادی، می‌تواند دلالت‌هایی برای اقتصاد اسلامی داشته باشد. این تحقیق با روشی «تحلیلی»، دلالت «رویکرد نهادگرایی جدید در مواجهه با آثار خارجی» را برای اقتصاد اسلامی بررسی می‌کند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رویکرد مزبور دست‌کم به سه دلیل دلالت‌های قطعی و روشنی برای اقتصاد اسلامی ندارد: 1- بر خلاف دیدگاه نهادی، یگانه عامل بروز آثار خارجی در اقتصاد اسلامی، هزینه‌ مبادله نیست. 2- در مواجهه با آثار خارجی در اقتصاد اسلامی، علاوه بر بیشینه شدن محصول کل (که هدف نهادگرایان جدید است)، اهداف دیگری نظیر پی‌گیری مصالح جامعه نیز در نظر گرفته می‌شود. 3- نهادگرایان جدید با ملاک هزینه- فایده‌ اقتصادی، در هر زمینه، تصمیم خاصی اتخاذ می‌کنند، در حالی‌که در اقتصاد اسلامی، اولاً تنها ملاک تصمیم‌گیری، هزینه- فایده‌ اقتصادی نیست. ثانیاً، راه‌کار مواجهه با آثار خارجی، گاهی متعین و غیر قابل تغییر است.