تحلیل نسبت هستی‌شناسی و روش‌شناسی علم اقتصاد با اتکا بر رهیافت لاوسون

هر نوع خاصی از هستی‌شناسی مستلزم روش‌شناسی ویژه است. هدف این مقاله بررسی دیدگاه لاوسون درباره‌ ماهیت واقعیت اقتصادی- اجتماعی، ماهیت معرفت به آن و مشخص کردن روش‌هایی است که برای ارزیابی جهان اقتصادی - اجتماعی مناسب هستند. مطابق تحلیل صورت‌گرفته در این مقاله، با اتکا بر رهیافت رئالیسم انتقادی لاوسون، ماهیت واقعیت اجتماعی به گونه‌ای است که ابزار و روش ریاضی را برنمی‌تابد و به‌جای روش قیاس و روش استقرا استفاده از پس‌کاوی برای تحلیل‌های اقتصادی مناسب است. استدلال پس‌کاوانه عبارت است از حرکت از شناخت برخی پدیده‌های موجود در هر سطح از واقعیت به سمت شناخت مکانیسم‌ها در یک سطح عمیق‌تر از واقعیت. علم اقتصاد با استفاده از روش استنتاج پس‌کاوی، می‌تواند در تبیین واقعیات اجتماعی موفق باشد. روش‌شناسی پس‌کاوانه، خود از هستی‌شناسی مبتنی بر رئالیسم انتقادی نشئت می‌گیرد که در مقابل روش قیاسی اقتصاد متعارف می‌تواند در تحلیل اقتصادی به کار گرفته شود. بر اساس یافته‌های تحقیق از پس‌کاوی می‌توان در تدوین نظریات اقتصاد اسلامی بهره برد.