اعتمادپذیری سیاست‌های پروژه محور؛ (ارزیابی ریسک گزینه های تامین آب مشهد و تعیین اولویت آنها)

امروزه یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران و برنامه ریزان کلان کشورها در بسیاری از نقاط دنیا تامین زیرساخت ها و بویژه تامین آب بوده که با توجه به کمبودهای شدید در بخش های مختلف منابعِ تامین، انرژی و اعتبارات یک عامل محدودکننده برای توسعه محسوب می شود. تامین نیازهای آبی برای مصارف مختلف در ایران از اساسی ترین چالش های پیش رو است. بر این اساس تامین آب از نقاط مختلف و اجرای پروژه های گوناگون، از راهکارهای جاری جهت رفع این چالش در کنار مدیریت غیر سازه ای بوده و میزان زیادی از اعتبارات و بودجه های ملی را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر دشت مشهد به لحاظ تامین آب در حوزه آب ‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی دچار مشکل شده است. نشست زمین و کاهش حجم آبخوان دشت مشهد در کنار افزایش جمعیت این شهر، به همراه ورود زائران داخلی و خارجی و مهاجرت به این شهر در سال‌های اخیر بر مشکلات تامین آب شهر مشهد افزوده است. در این مقاله به صورت موردی به چالش ها و فرصت های طرح های تامین آب مشهد پرداخته شده است و همچنین روش منسجمی جهت ارزیابی ریسک ارائه شده است. به همین منظور در بخش اول مقاله، بر اساس روش بارش افکار، عوامل مخاطره آمیز در گزینه ‏های تامین آب مشهد بررسی و متوسط ریسک هر کدام از گزینه ها محاسبه شده است. نتایج نشان داد، گرچه کمترین مقدار متوسط ریسک مربوط به گزینه انتقال آب از هزار مسجد است؛ اما از دیدِ کارشناسان گزینه انتقال پساب از غرب مشهد دامنه امکان بروز ریسک کمتری را نسبت به سایر گزینه ها دارا است. در واقع این نتایج نشان می دهد، استفاده از دامنه امکان ریسک برای اولویت‏بندی گزینه ‏ها (اتخاذ تصمیمات مدیریتی) می تواند بسیار مفید واقع شود. همچنین در انتهای مقاله گزینه های مختلف بر اساس پارامتر قیمت تمام شده پروژه، حجم انتقال آب هر پروژه، ریسک و ضریب بازچرخانی آب مجدداً اولویت بندی شده اند.

Assessment risk Mashhad water supply options and their set priorities

Infrastructure supply is one of the most important concerns of managers and programmers in countries in many parts of the world, especially in the field of water supply that is determined as a main limiting factor for development due to severe shortages in various parts of Resources, Energy and funding. Today, water supply for various parts is the most basic challenges ahead in Iran. Accordingly, water transport from other regions and implementation of the projects is one of the solutions along with the nonstructural activities. These projects consume a huge part of the national budgets. Now, Mashhad plain has faced to serious challenges in surface and ground water resources besides population growing and water contamination. In this research, challenges and opportunities of Mashhad water supply projects are investigated and a consistent method for assessing the risk is presented. Therefore, it is perused risk factors in Mashhad water supply projects in the first part of this article, based on brainstorming, and the average of risk is calculated for each option. Results show, although Hezar Masjed project has the lowest risk, waste water transfer to the east of the plain for replacing with agricultural water has the lowst possibility domain of risk. In fact, Results say using a range of risk areas to prioritize options (managerial decisions) can be more helpful. The paper also reprioritizes various options of water supply based on the parameters of the project cost, the volume of water for each project; risk factor and water are recycled index.