منطقه گرایی ایران و آسیای مرکزی در پرتو جهانی شدن: طرحی برای جامعه بین الملل منطقه ای؟

نسبت منطقه‌گرایی و جهانی شدن از مسائلی است که طی سال‌های اخیر مورد توجه متفکران قرار گرفته است. یکی از مناطقی که از پتانسیل همگرایی منطقه‌ای برخوردار است آسیای مرکزی است. فروپاشی ابرقدرت شرق و استقلال کشورهای آسیای مرکزی را می‌توان به عنوان عصری نوین در این منطقه تلقی کرد که آنها را در معرض فرایندهای جهانی شدن قرار داد. در این میان ایران با توجه به ارتباطات تاریخی و قرابت جغرافیایی و فرهنگی با جمهوری‌های آسیای مرکزی، فرصت مناسبی را برای توسعه روابط با این کشورها بدست آورده است. البته کشورهای دیگر نیز تلاش می‌کنند تا نفوذ خود را در آسیای مرکزی گسترش دهند. سوال اصلی پژوهش حاضر این‌ است که چگونه ایران و جمهوری‌های آسیای مرکزی می‌توانند نوعی جامعه بین‌الملل منطقه‌ای را تشکیل دهند؟ فرضیه‌ای که در پاسخ به پرسش بالا مطرح می‌شود این است که ایران و آسیای مرکزی از یکسو با تکیه بر زمینه‌ها و همگرایی‌‌های تاریخی(روابط گماین‌شافتی) و از سوی دیگر با طراحی روابط کارکردی(گزلشافتی) نوعی جامعه بین‌الملل منطقه‌ای‌ را تشکیل می‌دهند. فرضیه بالا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی مورد آزمون قرار می‌گیرد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به روابط فرهنگی ایران و جمهوری‌های تازه استقلال یافته که ریشه در تاریخ کهن این کشورها دارد و همچنین افزایش روابط کارکردی ایران و پنج کشور آسیای مرکزی پس از استقلال این جمهوری‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ایران و جمهوری‌های آسیای مرکزی از توانایی بالقوه لازم برای تشکیل جامعه بین‌الملل منطقه‌ای برخوردار هستند.