جهانی شدن و نظام بین الملل

مقاله حاضر درصدد بررسی تاثیر جهانی­شدن به­عنوان متغیری مستقل بر نظام بین­الملل، به­عنوان متغیر وابسته است. نویسنده بر این اعتقاد است که جهانی­شدن به­دلیل سرعت تحولات و گشتار در فرایندها موجب شده که نظام بین­الملل به‌ویژه پس از فروپاشی نظام دو قطبی، همچنان در حالت گذار و انتقالی باقی بماند. این مهم از آن­روست که نخست ماهیّت قدرت متحول شده، (گرچه همچنان نوعی نوسان بین چهره چهارم قدرت، یعنی قدرت گفتمانی یا قدرت نرم از یک سو و قدرت هوشمند از سوی دیگر وجود دارد)؛ دوم، نوع و تعداد بازیگران، به­گونه­ای تحول یافته که علاوه بر قدرت‌های بزرگ بین­المللی، بازیگران منطقه­ای نیز به ایفای نقش می­پردازند؛ همچنین در کنار دولت­ها، نهادهای مدنی بین­المللی، سازمان­های مردم نهاد بین­المللی، سازمان­های بین­الدول بین­المللی، نهادهای چند جانبه غیر رسمی، احزاب، رسانه­ها، قومیت­ها، سندیکاها، شرکت­های چند ملیّتی، افراد و افکار عمومی بین­المللی نیز، نقش آفرین شده­اند که در مجموع موجب چند ضلعی شدن نظام بین­الملل شده است؛ بنابراین با توجه به فرسایش حاکمیت دولت­ها در کنار کم‌رنگ­شدن مرزها، شاهد تغییر ظرف فعالیت و کارکرد دولت­ها در فضای تعامل و رقابت با بازیگران فراملّی و فروملّی هستیم؛ سوم، ماهیت میان­کنش بین بازیگران، به­گونه­ای تغییر یافته که فضای رقابت – همکاری بر روابط میان آن­ها در نظام بین­الملل معتدلحاکم شده، و اهمیت یافتن شبکه­های مجازی در فضای شفافیت فزاینده، اولویت را به فرایندها در مقایسه با ساختارها داده است. مضافا‌‌ً این­که فرایندهای افقی و از پایین به بالا نیز بر نظام تصمیم­گیری جهانی تاثیرگذاراند. بدین­ترتیب با توجه به ماهیت متحول و فرایندی نظام بین­الملل و با عنایت به هم­پیوندی کنش­گران و پیچیدگی تعاملات فزاینده آنان در دنیای وابستگی متقابل نامتقارن، هنوز نظمی مستقر شکل نگرفته، و به­دلیل تاثیرهای جهانی شدن، نظام بین­الملل همچنان در حالت گذار، انتقالی و سیّال قرار دارد.