تعامل اقتصاد، سیاست خارجی و امنیت دولت ذره ای قطر قبل و بعد از سال 2011

چکیدهاعتراض‏های ضدحکومتی سال 2011 در خاورمیانه و شمال آفریقا ضمن اینکه دولت و نظام سیاسی برخی کشورهای عربی را تغییر داد، در برخی کشورهای دیگر پایه‏های قدرت را سست کرد، در برخی کشورهای منطقه نیز موجب تغییر در راهبرد سیاست خارجی شده است که این تغییر پیامدهای مهمی داشته است. قطر از جمله معدود کشورهای عربی است که محیط داخلی آن از اعتراض‏های سال 2011 در خاورمیانه و شمال آفریقا تاثیر نپذیرفته است اما سیاست خارجی این کشور متاثر از اعتراض‏های منطقه‏ای تغییر کرد. قطر که به عنوان یک دولت ذره‏ای قلمداد می‏شود به ویژه از نیمه دوم دهه 1990 و از زمان به قدرت رسیدن شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی سعی کرد با بهره‏گیری از منابع غنی هیدروکربنی خود، اقتصاد خود را در مسیر رشد و توسعه قرار دهد که در این راهبرد موفق نیز بوده است. دولت قطر از سال 2004 به بعد و همزمان با رشد اقتصاد خود تلاش کرد میان اقتصاد، سیاست خارجی و امنیت خود همپوشانی ایجاد کند. دولت قطر با بهره‏گیری از اقتصاد قوی، عملگرایی در سیاست خارجی را در قالب میانجی‏گری در بحران‏های جهان عرب اتخاذ و تلاش کرد بدین شکل از خود تصویر یک کشور صلح‏ساز بسازد. این همپوشانی موفق در تامین امنیت دولت قطر در محیط پرتنش خاورمیانه نیز موثر بوده است. وقوع اعتراض‏های ضدحکومتی در جهان عرب در سال 2011 سبب چرخش ناگهانی قطر در عرصه سیاست خارجی از بازیگر صلح‏ساز به بازیگر دخیل در ایجاد هرج‌ومرج منطقه‏ای شد که در این راهبرد نیز عنصر اقتصاد نقش اصلی را ایفا کرد. این مقاله در صدد بررسی وضعیت اقتصادی قطر و چگونگی تاثیرگذاری اقتصاد و سیاست خارجی بر امنیت آن پیش و پس از سال 2011 است.