تبیین کارکردهای مناطق آزاد در نظام نوآوری ایران و اقتصاد دانش ‌بنیان

مناطق آزاد اقتصادی یکی از بازیگران متنوع نظام ملی نوآوری است که چشم‌پوشی از آنها و یا کاستی تعاملات آنها موجب کاهش عملکرد اقتصادی می‌شود. این مناطق در کشورهای درحال توسعه از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که با جذب دانش و فناوری و نفوذ در بازار‌های جهانی موجب حمایت از بازیگران داخلی می‌شوند. ایفای چنین نقشی مستلزم فهم نظری این مناطق و تبیین کارکردهای مناسب آنها در نظام نوآوری است. مطالعه حاضر با بکارگیری مبانی نظری اقتصاددانش‌بنیان و کارکردهای نظام نوآوری، برای پوشش این خلا با استفاده از رهیافت استنتاج توضیحی- تبیینی بر اساس داده‌های مستخرج از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته (12 خبره)، اقدام به استخراج کارکردهای مناطق آزاد اقتصادی در نظام نوآوری کرده است. نتایج حاکی از آن است که مناطق آزاد می‌توانند به عنوان محیط آزمون نوآوری، محل آزمایش‌ سیاست‌های نوآوری، انتقال‌دهنده دانش و فناوری، توسعه خوشه‌های نوآوری، تسهیل خلق نوآوری برای شرکت‌های ‌خارج از نظام نوآوری، شبکه‌سازی و همکاری‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خطرپذیر خارجی عمل کنند.

explaining the functions of free economic zones in the iranian innovation system and knowledge-based economics

free economic zones are diverse actors of the national innovation system and need more interaction to maintain economic performance. these are more critical in developing countries that need to both absorb knowledge and technology and influence the market and support domestic players. playing such a role requires a theoretical understanding of these areas and explaining their appropriate functions in the innovation system. to this purpose, the study employed the knowledge based-economics and innovation system’s functions in the explanatory-abductive approach based on the data extracted from semi-structured interviews (12 experts) and attempts to illustrate the functions of free economic zones. the results indicate that free zones can act as an environment for innovation labs and policy labs, transferring knowledge and technology, developing innovation clusters, facilitating innovation for companies outside the innovation system, networking and international cooperation, and absorption of venture capital investment.