طراحی مدل حکمرانی مشارکتی با رویکرد ترکیبی: زمینه مدیریت تقاضای برق در ایران

محدودیت‌های تامین برق تبدیل به یک مسئله عمومی شده است. در کنار عوامل مربوط به سمت عرضه، وضعیت تقاضای برق به لحاظ میزان مصرف و بهره‌وری، وضعیت نامطلوبی دارد. با توجه به عدم حاکمیت موثر سمت عرضه بر سمت تقاضای برق و ناکارآمدی روش‌های حکمرانی بالا به پایین، هدف از این تحقیق، طراحی مدل حکمرانی مشارکتی برای مدیریت تقاضا است. روش پژوهش به لحاظ ماهیت داده، ترکیبی و هدف توسعه‌ای و کاربردی دارد.‏ مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی را 9 نفر از خبرگان عرضه و تقاضای برق تشکیل می‌دهد که به صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و حجم انتخاب آنان بر اساس اشباع نظری تعیین شد. جامعه آماری در بخش کمی برابر با کارکنان صنعت برق، مصرف‌کنندگان عمده برق و نهادهای اثرگذار برابر با 384 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته عمیق و پرسشنامه بود و تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات از طریق فن تحلیل مضمون و معادلات ساختاری انجام شد. نتایج منجر به شناسایی شاخص‌های زمینه سیستم، عوامل موثر بر مشارکت، مشارکت، تسهیل‌گر مشارکت و دستاوردهای مشارکت گردید. همچنین نتایج نشان داد؛ زمینه سیستم و عوامل مشارکت بر مشارکت و دستاوردهای مشارکت تاثیر مثبت و معنی‌داری دارد و تسهیل‌گر مشارکت، رابطه بین مشارکت و دستاوردهای مشارکت را تعدیل می‌کند. تاسیس بازار مدیریت تقاضا، نهاد تنظیم‌گر مقررات مستقل و نهادهای خدمات انرژی محلی از جمله پیشنهادهای نهادی استخراج‌شده از این تحقیق هستند. پیاده‌سازی این مدل می‌تواند منافعی از جمله امنیت عرضه برق بلندمدت، منافع اقتصادی و تعمیم‌پذیری الگوهای مشارکتی در کشور ایجاد کند.

Designing a Collaborative Governance Model with a Combined Approach: Context of Electricity Demand Side Management in Iran

Electricity supply constraints have become a public problem. The situation of electricity demand in terms of productivity is unfavorable. Due to the lack of effective governance on the electricity demand side and the inefficiency of topdown governance methods, the purpose of this study is to design a collaborative governance model for demand management. The research method is combined in terms of data nature and developmental and applied research in terms of purpose. The participants are 9 expert person who were selected by purposive sampling and volume their selection was determined based on theoretical saturation. The statistical population was slightly equal to the employees of the industry, major consumers and institutions influencing policymaking. The statistical sample of 384 people was randomly selected. Data collection was through indepth semistructured interviews and questionnaires. Data analysis was performed using thematic analysis technique and structural equations. The results cause identifying model parameters including system context, factors affecting collaboration, collaboration process, collaboration facilitator and achievements. The results showed; The context of the system and the factors have a positive and significant effect on process and the achievements of collaboration, and the collaboration facilitator moderates the relationship between process and the achievements of collaboration. The establishment of a demand management market, an independent regulator and local energy service institutions are among the institutional proposals extracted from this study. Implementing the model can bring many benefits such as security of electricity supply in longtime, economic benefits and generalization of collaborative models for solving public problems in the country.