آسیب‌شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر سامانه های نهادی معرفتی

نگارندگان در این نوشتار در پی بررسی آسیب‌شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طول چهار دهه گذشته از منظر سامانه های نهادی معرفتی هستند. بر این اساس سوال اصلی که در این پژوهش در پی پاسخ‌گویی به آن می‌باشیم عبارت است از این‌که نهادهای اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کدامند و وضعیت آنها در تامین منافع ملی چیست؟ در پاسخ به عنوان فرضیه اصلی این پژوهش می توان گفت: نهادهای تعیین کننده‌ی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارای سامانه های تئوکراتیک، بوروکراتیک، دموکراتیک و میلیتاری هستند. این سامانه ها دارای نهادها، سیاست ها، دست آوردها و آسیب هایی هستند. رعایت کردن یا نکردن الزامات نهادی در سامانه های معرفتی منجر به دست یابی یا هدر رفت منابع و منافع ملی در سیاست خارجی‌ شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از یکسو شاهد ائتلاف نهادهای بوروکراتیک و دموکراتیک؛ و از سوی دیگر شاهد ائتلاف دو نهاد تئوکراتیک و میلیتاری می‌باشیم؛ که منجر به پیچیدگی تصمیم‌گیری در سیاست خارجی شده است. وجود نهادهای متعدد تصمیم‌گیرنده در سیاست خارجی باعث شده است که ایران در پیگیری و تامین اهداف خود در برخی مواقع با موفقیت و مطلوبیت کامل عمل نکند. به عبارت دیگر، این آسیب‌ها نه تنها خود معضلاتی را ایجاد می‌کنند، بلکه سبب مشکلات دیگری می‌شوند که در مجموع سیاست خارجی را از وضعیت مطلوب دور می‌سازد و موجب حاشیه رانی منافع ملی می گردد.

Pathology of foreign policy Iran from institution perspective

In this article, we want the analysis foreign policy Islamic Republic of Iran in the perspective institutionalism. The main question of this research is that which institutions are a basic role in the oriented foreign policy and what did happen Iran failed at the end of foreign policy? For answer the question we articulated institution foreign policy of Iran to four particular: bureaucratic, democratic, theocratic and military institution. Every one of this institution has one philosophic, doctrine and policy in the foreign policy of Iran. In the perspective of the institution, all epistemology must be regulated in one end and all doctrine and policy must be in one oriented. But in Iran, all the aspect of the bureaucratic, democratic, theocratic and military institution have separate oriented and this function resulted from parallel policymaking. In the act policy always we see integrate and coalition theocratic with military aspect and bureaucratic with democratic. The episteme of theocratic aspect is religious and ideological Shia and the military aspect want to reach stability and national security. The Iran of democratic always related to demand of citizen and always originated from president and parliament institution. The bureaucratic aspect related to administrative and organization in the political three branches and staff that employed in this structure. They demand conservatism and authority our organization. This article analysis all the thinker, concept, achievement and pathology four aspects of institution and narrative that for reach to national interest government must respect to rule institutionalism in foreign policy