تحلیل آینده‌پژوهانه سیاست‌گذاری شهر خلاق؛ مطالعه‌ای در شهر تهران

در حوزه جامعه‌شناسی شهری یکی از این پاسخ‌های متاخر به چگونگیِ آینده شهرها ایده «شهرهای خلاق» است. مفهوم شهر خلاق عموما به عنوان شکلی از برنامه‌ریزی راهبردی به کار گرفته شده است. این ایده چنانکه در نظرات لندری و فلوریدا آمده است، ناگزیر با تغییرات بسیار گسترده در نظام اقتصادی و اجتماعی گره خورده است. «شهر خلاق» یکی از تلاش‌های نظری است که آینده کلان‌شهرهای دنیا را با تاکید بر طبقه خلاق و  اقتصاد خلاق توصیف و توصیه می‌کند. در این پژوهش با استفاده از روش سناریونگاری بر اساس عدم‌قطعیت‌های کلیدی، این ایده آزمون شده است که «سناریوهای آینده تهران برای توسعه خلاق چیست؟». در پاسخ به این پرسش دو عدم‌قطعیتِ کلیدی استخراج شده با استفاده از روش دلفی دومرحله‌ای عبارتند از «افزایش و یا کاهش اهمیت مشارکت شهروندی، سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی» و «توسعه کسب‌ و کارهای نوین یا توسعه صنایع موجود».  سناریوهایِ حاصل از تقاطع این دو عدم‌قطعیت عبارتند از «تهران خلاق»، «تهران صنعتی»، «خلاقیت بی‌ثبات» و «تهران آشفته». برای شکل‌گیری شهرخلاق بهترین سناریو سناریوی اول یعنی «تهران خلاق» است و بدترین سناریو، سناریوی آخر یعنی «تهران آشفته» است. در سناریوی آخر نه‌‌تنها مشارکت شهروندان و سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی اهمیت خود را از دست می‌دهند بلکه با توسعه صنایع موجود، آلودگی‌های محیط زیستی و آسیب‌های اجتماعی در تهران تشدید می‌شود.

A Futures Studies Analysis of Creative City Policymaking: A Study on Tehran City

In urban sociology, one of the recent responses to “the quality of future cities” is the idea of“creative cities”. The concept of the creative city has generally been used as a form of strategic planning. This idea, as stated in Landry and Florida’s views, is inevitably tied to widespread changes in the economic and social order. The “Creative City” is one of the theoretical efforts that describe and recommend the future of the world’s metropolises with an emphasis on creative class and creative economy. In this study, using the scenario planning based on critical uncertainties, we tested the question of what the future scenarios of Tehran are for creative development. In response, the two key uncertainties extracted, using the twostep Delphi Method, are “increase or decrease in the importance of citizen participation, social and cultural capital”, and “the development of new businesses or the existing industries”. The scenarios resulting from the intersection of these two uncertainties are “creative Tehran”, “industrial Tehran”, “unstable creativity”, and “turbulent Tehran”. To shape a creative city, the best scenario is the first one, “creative Tehran”, and the worst scenario is the last one, “turbulent Tehran”. In the latter scenario, the importance of citizens’ participation and the social and cultural capital not only is lost, but the environmental pollution and the social damage in Tehran will also be worsened by the development of existing industries.