بررسی شیوع و عوامل مرتبط با خوددرمانی در شهرستان فسا در سال 1397: مطالعه مقطعی مبتنی بر جمعیت

زمینه و هدف: خوددرمانی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی جوامع مختلف ازجمله ایران به شمار می‌آید. هدف از این مطالعه، بررسی شیوع و عوامل مرتبط با خوددرمانی دارو در افراد مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی شهرستان فسا بود.مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی به روش توصیفیتحلیلی و بر روی 2000 نفر از افراد مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتیدرمانی شهرستان فسا سال 1397 انجام شد که نیمی از آن تعداد، روستایی و نیمی شهرنشین بودند. نمونه‌گیری در سه مرحله‌ (نمونه‌گیری طبقه‌ای، خوشه‌ای و تصادفی ساده) انجام شد. برای گزارش اطلاعات از میانگین، انحراف معیار، فراوانی و درصد و برای بررسی ارتباط بین متغیرها، از آزمون‌های آماری کای اسکویر و رگرسیون لجستیک در سطح معنی‌داری 0.05= α استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار spss نسخه 22 آنالیز شدند.نتایج: افراد موردبررسی، 726 مرد (36.3%) و 1274 زن (63.7%) با میانگین سنی 37.36 سال بودند. در این میان، تعداد 1087 نفر (54.4%) خوددرمانی داشتند که در روستاییان بیشتر از شهرنشینان مشاهده شد (p˂0.001). همچنین احتمال خوددرمانی در دانشجوها، سربازها، افراد شاغل نسبت به دانش‌آموزان، کمتر بود (p˂0.001). همچنین مشاهده شد که خوددرمانی با سطح تحصیلات رابطه معنی‌داری نداشت (p>0.05). خوددرمانی در افرادی که منبع اطلاعات خوددرمانی آن‌ها داروخانه‌ها و داروسازها بودند بیشتر بود (نسبت شانس (or) برابر با 0.25). با توجه به متغیرهای مرتبط با علل خوددرمانی،‌ ازنظر وضعیت اقتصادی، هزینه‌بر بودن معالجه (58.28%)، ازنظر نوع نگرش به پزشک، عدم اعتماد به تشخیص پزشک (77.51%) و ازنظر بهبودی علائم،‌ بهبودی بر اساس تجربه قبلی (81.87%) بیشترین فراوانی را داشتند.نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع بالای خوددرمانی در شهرستان فسا، نیاز به ارائه برنامه‌های آموزشی لازم به‌صورت حضوری و از طریق رسانه‌ها در خصوص عوارض و پیامدهای خوددرمانی ضروری است. همچنین باید برنامه‌هایی جهت رفع کمبود پزشک و کادر درمانی و نیز بالا بردن کیفیت خدمات درمانی در روستاها تدوین گردد. محدود کردن خرید دارو بدون نسخه نیز می‌تواند تا حدودی خوددرمانی را در جامعه کاهش دهد.

Prevalence and Factors Associated with Self-Medication in Fasa in 2018: Community-Based Cross-Sectional Study

Background Objective: selfmedication is considered as one of the main social, health and economic problems of various communities including Iran. The aim of the study was to investigate the prevalence and factors affecting the selfmedication in people referred to the health centers of Fasa.Materials Methods: This crosssectional descriptiveanalytical study was performed on 2000 individuals referring to the health centers in Fasa city, half of them were living in the rural areas. Sampling was done in three steps including caste, social level and random sampling methods. Data were analyzed using mean, standard deviation, frequency, and percentage. Chisquare and logistic regression tests at alpha; = 0.05 were also applied to evaluate the relationship between the variables. Data were analyzed using SPSS version 22.Results: The studied populations included 726 males (36.3%) and 1274 females (63.7%) with the mean age of 37.36 years. 1087 (54.4%) were remarked as selfmedication which was higher in rural than in the urban areas (p<0.05). Furthermore, it was found that selfmedication was lower among the university students, soldiers, and employees than the high school students (p<0.05). However, no significant correlation was found between selfmedication and educational status. The chance of selfmedication among those advised by pharmacists was also higher (OR=0.25). The most frequent factors influencing the selfmedication were the cost of treatment (58.28%), mistrusting the physician diagnosis (77.51%) and recovery based on previous experiences (81/87%).Conclusion: Concerning the high prevalence of selfmedication in Fasa, the complementary training programs on the side effects and consequences of selfmedication are crucial for people especially living in the rural areas. Providing sufficient physicians and other medical staff as well as improving the quality of health services in the villages are also essential. Restricting purchase of drugs without proper prescriptions can also reduce the selfmedication in the community to some extent.