بررسی و تحلیل «نی‌نامه» سروده مولوی بر مبنای زبان‌شناسی نقش‌گرای سازگانی

در این مقاله به بررسی و تبیین دیدگاه هالیدی در قالب زبان‌شناسی نقش‌گرای سازگانی پرداخته شده و مفاهیمی نظیر فرانقش‌های سه‌گانه اندیشگانی، بینافردی و متنی تبیین و فرایندهای مادی، کلامی، رفتـاری، ذهنـی و رابطه‌ای تـوضیـح داده شـده اسـت. سپس به نقش هم‌انبازان فرایند، کنشگران، کنش‌پذیران و حامل و محمول پرداخته شده و در پایان، عناصر پیرامونی فرایند و طرح واژگانی متن نیز از نگاه هالیدی توضیح داده شده است. بر مبنای این دیدگاه، تحلیلی از نی‌نامه سروده مولوی ارایه شده است. در نی‌نامه از21 فرایند رابطه‌ای، 13فرایند مادی،7 فرایند کلامی، 4 فرایند ذهنی و3 فرایند رفتاری استفاده شده است. همچنین مولوی بیشتر از افعال ربطی سود جسته است. هم‌انبازان فرایند در نی‌نامه بیشتر شامل نی، شاعر، هر کس و یار است. در میان هم‌انبازان، کنشگرهای نی، شاعر و هر کس بسامد بیشتری دارد. عناصر پیرامونی این شعر شامل عناصر مکانی، زمانی و چگونگی است. میزان بهره‌گیری مولوی از دسته مثبت طرح واژگانی در نی‌نامه بیشتر از دسته منفی است.