رویه‌ها و روش‌ های ترجمه انگلیسی ‌به ‌فارسی استعاره‌های مفهومی: بررسی موردی ترجمه فارسی جلد اول رمان علمی ‌تخیلی دث ‌استاکر

با وجود جهان‌ شمولی مبنای بدنمند استعاره‌ مفهومی، گونه‌گونی‌هایی در بازنمایی استعاره‌ مفهومی در فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف مشاهده می‌شود. این امر باعث می‌شود که درک درست مترجم از استعاره‌ مفهومی و بیان صحیح آنها در زبان مقصد چالش‌برانگیز و مستلزم استفاده از رویه‌ها و روش‌های ترجمه مناسب باشد. در پژوهش حاضر، به بررسی رویه‌ها و روش‌های ترجمه انگلیسی‌ به ‌فارسی استعاره‌های مفهومی به‌ کار رفته در جلد نخست رمان علمی ‌تخیلی دث‌ استاکر پرداخته شد. بدین منظور، ابتدا جملات حاوی استعاره مفهومی از صفحات مضرب 10 جلد اول رمان طبق چارچوب نظری لیکاف و جانسون (2003) استخراج و سپس، 150 جمله از آنها با کمک نرم‌افزار به روش تصادفی انتخاب شدند. در مرحله اول، نوع و انطباق میان‌دامنه‌ای استعاره‌های موردنظر تعیین گردید. در مرحله دوم، ابتدا رویه‌هایی که در ترجمه این ‌استعاره‌‌ها و انطباق آنها به‌کاررفته بودند بر اساس نظریه اشمیت (2012) و سپس روش‌های ترجمه استعاره مفهومی بر پایه چهارچوب نظری نیومارک (1988) به‌صورت تحلیل و استدلال مقایسه‌ای شناسایی و بررسی شدند. نتایج نشان داد رویه «ترجمه استعاره مفهومی به استعاره مفهومی»، که باعث حفظ نوع استعاره مفهومی، انطباق میان‌دامنه‌ای، و معنا می‌گردد به میزان 60%، و روش «ترجمه تحت‌اللفظی» با 61%، بیشترین میزان کاربرد را در ترجمه استعاره‌ مفهومی دارند. به‌علاوه، شباهت‌های نسبی بین سامانه‌های مفهومی فارسی و انگلیسی و جهان‌شمول بودن استعاره‌های مفهومی نوعی هم‌پوشانی به وجود می‌آورند که با وجود فرهنگ‌های متفاوت، منجر به درک استعاره‌ مفهومی و انطباق میان‌دامنه‌ای این دو زبان می‌گردد. همچنین، بازانطباق استعاره ساختاری حین ترجمه در زبان فارسی نسبت به دو نوع دیگر استعاره بیشتر رخ می‌دهد.

procedures and methods for translating conceptual metaphors from english to persian: a case study of the persian translation of deathstalker 1

conceptual metaphors are among the distinctive features of the sci-fi genre. however, understanding conceptual metaphors and translating them correctly is a big challenge, which can be overcome using appropriate translation procedures and methods. the current study investigated the procedures and methods for translating conceptual metaphors in the sci-fi novel deathstalker 1 from english into persian. to this end, first, a parallel corpus of 150 english sentences containing conceptual metaphors and their persian translations was built using stratified random sampling. then the type of each conceptual metaphor and their cross-domain mappings were determined following lakoff and johnson (2003). finally, the translation procedures and methods applied for translating each conceptual metaphor were identified based on schmidt’s (2012) translation procedures and newmark’s (1988) translation methods, respectively. it was found that ‘translating a conceptual metaphor to conceptual metaphor,’ which preserves the type of conceptual metaphor, cross-domain mapping, and meaning, was the most frequent translation procedure (60%). similarly, literal translation, adding up to 61%, was the most frequently used translation method. the findings suggest that the relative similarity between persian and english conceptual systems and the conceptual metaphors’ universality result in understanding conceptual metaphors and cross-domain mapping between the two languages despite their linguistic differences.