شناسایی پیشران های حیاتی موثر بر آینده توسعه فضایی منطقه آزاد ارس با رویکرد آینده پژوهی

امروزه مناطق آزاد یکی از ابزارهای دولت ها برای تحقق راهبرد برونگرا در پارادایم جهانی شدن، بر بستر اقتصاد سیاسی فضا و از اصلیترین کانونهای تمرکز حضور سرمایه گذاران محسوب میشود. از بدو تشکیل مناطق آزاد زمین مهمترین عامل در بین دیگر عوامل تولید مورد توجه می باشد و آنچه بعد از سپری شدن چندین دهه از تشکیل مناطق آزاد لازمه تغییر است تغییر رویکرد در برنامه ریزی در این نواحی لازم می باشد در پژوهش با رویکرد آینده نگاری به شناسایی مهمترین عوامل موثر، میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده توسعه فضایی منطقه آزاد ارس می پردازد که در واقع زمینه تدوین سناریوها در مراحل بعدی و همچنین تدوین راهبردها، برنامه ریزی و سیاستگذاری برای رسیدن به سناریوهای مطلوب را فراهم میکند که از روش های دلفی و تحلیل اثرات متقاطع و نرم افزار میک مک به شناخت پیشران ها پرداخته است و از لحاظ روش توصیفی – تبینی و نتایج، کاربردی است در مرحله اول، 51 متغیر در قالب 4 عامل (اقتصادی، سیاسی و نهادی، اجتماعی و گردشگری و کالبدی و محیطی) ، شناسایی و از میان عوامل میزان تاثیرگذاری بر یکدیگر و بر آینده با روشهای مستقیم و غیرمستقیم، 13عامل کلیدی، جذب سرمایه، تحریم‌های بین‌المللی، توسعه دشت‌های کشاورزی و گلخانه‌ای، توسعه بخش صنعت، صادرات، قیمت زمین، توسعه شهری و روستایی، روابط دیپلماتیک با کشورهای حوزه قفقاز، رقابت منطقه‌ای با سایر مناطق آزاد، زیرساخت‌های گردشگری، رونق تجارت، تسهیل در واردات و مناقشه قره باغ و روند صلح، انتخاب، که بیشترین نقش را در توسعه فضایی آینده منطقه آزاد ارس، ایفا می نماید.

identifying critical drivers of the future spatial development of aras free zone with a futures studiesapproach

today, free zones are one of the tools of governments to realize the extroverted strategy in the paradigm of globalization, based on the political economy of space and one of the main focal points of the presence of investors. since the formation of free zones and in this in aras free zone, land is the most important factor among other factors of production and trade. and what is needed after several decades of the formation of free zones is to change the approach to planning in these areas will eventually lead to healing the problems of these areas.meanwhile, in the present study, with a futuristic approach to identify the most important factors and examine the extent and how these factors affect each other and the future status of spatial development of the approved area of aras free zone, including julfa city and approved areas subject to legal materials. free, pays.in fact, it provides the basis for developing scenarios in the next stages, as well as formulating strategies, planning and policy-making to achieve the desired scenarios. this article explores and recognizes these propellants using delphi methods and cross-section analysis and mick mac software.this research is descriptive-explanatory in terms of method and applied in terms of application of results .finally, after examining the extent and how these factors affect each other and the future situation of this free zone, it was determined by direct and indir.eleven key factors in this study :international sanctions, development of agricultural and greenhouse plains, development of industry, exports, land prices, urban and rural development, diplomatic relations with caucasus countries, regional competition with other free zones, tourism infrastructure, trade boom, facilitation imports were selected. these factors that play the most role in the future spatial development of the aras free zone