مقایسه تطبیقی بافت بومی ومعاصر ازمنظرریخت شناسی شهر ایرانی-اسلامی بارویکرد هویت گرایانه (نمونه موردی: شهر گرگان)

شهرگرگان با پیشینه بسیار غنی و چند هزار سالانه خود و زادگاه خاندان قاجار از جمله شهرهایی است که از حیث شاخصه های ریخت شناسی شهرسازی ایرانی- اسلامی واجد ارزش بوده و باید مورد توجه طراحان و شهرسازان قرار بگیرد.  به نظرمی رسد که با وجود فرهنگ غنی و ارزشمند تاریخی و اصولی در زمینه ی معماری و شهرسازی دراین شهر، شرایط امروزی آن بیانگر فقدان هویت در آن می باشد. عدم وجود یک الگوی مناسب و منطبق با رویکردهای شهرسازی ایرانی- اسلامی از مهمترین مسائل امروزین شهر گرگان است. این مساله در تخریب بافت‌های تاریخی وشهرسازی جدید نمود ویژه‌ای پیدا می‌کندبه گونه ای که معماری و شهرسازی  گذشته آن رو به فراموشی رفته و هویتش در چنگ معماری مدرن روبه نابودی می رود. هدف از پژوهش پیش روی استخراج مولفه های ریخت شناسی شهرهای ایرانی – اسلامی ازدید صاحب نظران و مقایسه ی بافت کهن و جدید در شهر گرگان از این منظرمی باشد. پژوهش پیش روی از نوع کاربردی می باشد، که مساله تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی بیان می گردد. ابتدا داده های نظری درباب مولفه های ریخت شناسی،کیفیت فضاهای شهری ،مولفه های شهرایرانی اسلامی و مباحث تئوری ازنظرات اندیشمندان و نظریه پردازان درجهت استخراج معیارهای منتخب از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای گردآوری می گردد و سپس جهت بررسی تطبیقی بافت سنتی و جدید از داده های  متکی بر مشاهدات میدانی درسطح شهراستفاده می گردد. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که چهار مولفه اصلی و هشت مولفه فرعی را می‌توان برای بافت معماری و شهرسازی بومی شهر گرگان تعیین نمود. محلات کهن شهرگرگان در بعدریخت شناسی، تغییرات گسترده ای در ساختار شهر ایرانی-اسلامی گرگان، نداشته اند و مولفه های ارزشمند شهرسازی ایرانی-اسلامی درآن ها کاملامشهودمی باشداما ساخت و سازهای جدید بویژه در محلات کهن به دورازضوابط شرسازی ایرانی- اسلامی بوده و منجر به فقدان هویت شهری شده است.

the comparative comparison of indigenous and contemporary context from the morphological viewpoint of iranian-islamic city with identity-oriented approach (case study:gorgan city)

gorgan city with a very rich history and several thousand years of self-inherited qajar architecture is one of the cities that is valuable in terms of morphological characteristics of iranianislamic urban planning and should be considered by designers and urban planners. it seems that despite the rich and valuable historical culture and principles in the field of architecture and urban planning in this city, today’s conditions indicate weakness, inefficiency and lack of identity. lack of a suitable model in accordance with iranian-islamic urban planning approaches is one of the most important issues in gorgan today. this issue finds a special manifestation in the destruction of historical and urban contexts,so that the architecture and urban planning of the past is forgotten and its identity is destroyed in the hands of modern architecture.the purpose of this study is to extract the morphological components of iranian-islamic citiesfrom the point of view of experts and to compare the old and new contexts in gorgan from thisperspective.the purpose of this research is applied, which is a descriptive-analytical research problem. first,theoretical data on morphological components, quality of urban spaces, iranian urban components andtheoretical issues are collected from the views of thinkers and theorists in order to extract selected criteriathrough documentary and library studies. to be.the research findings indicate that four main components and eight sub-components can bedetermined for the native architecture and urban planning of gorgan.in terms of morphology, the ancient neighborhoods of gorgan have not undergone extensivechanges in the structure of the iranian-islamic city of gorgan, and valuable components of iranianislamic urbanism are fully evident in them, but new constructions in ancient neighborhoods are far fromiranian-islamic it has become urban.