ارزیابی پیشران‌های حیاتی موثر بر تاب آوری در برابر زمین لرزه در کلانشهرهای ایران(نمونه موردی:کلانشهر تبریز)

یکی از معضلاتی که همواره و در قرون متمادی زندگی جوامع انسانی را تهدید کرده است، وقوع بلایا و سوانحی است که در صور ناآگاهی و نداشتن آمادگی، صدمات جبران‌ناپذیری را به ابعاد مختل زندگی انسان‌ها اعم از حوزه‌های سکونتی، اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، روان‌شناختی و ... وارد می‌کند در این میان زلزله یکی از مهم‌ترین بلایای طبیعی است زلزله‌ها اساساً به عنوان پدیده‌های غیرقابل کنترل در نظر گرفته می شوند. به طور متوسط هر ساله 27 زلزله خسارت بار در جهان رخ می‌دهد که طی آنها 19 هزار نفر تلف و 36 هزار نفر بی خانمان می شوند. در این میان گستره جغرافیائی کشور ایران از جمله مناطق حادثه خیز است که بسیاری از بلایای طبیعی پوری زمین لرزه، سیل، طوفان، خشکسالی، فعالیت های آتش نشانی و بیابان زایی نمونه هایی از تاریخ هادئه حیل دور و نزدیک آن می‌باشد که همه ساله وقوع این حوادث موجب خسارت های جانی و مالی فراوان می‌شود در این میان شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالا قرار دارد مجاورت با گسل تبریز و دارا بودن جمعیتی بالغ بر 1558693 نفر وجود سرمایه های عظیم انسانی، فرهنگی و تاریخی شهر تبریز را به عنوان خطرناک ترین شهر از نظر خطر زمین لرزه معرفی می‌کند و بر این اساس گسل تبریز خطرناک ترین گسل کشور به حساب می آید. وجود چنین شرایطی وقوع یک فاجعه انسانی در تبریز را در سال های آتی پیش‌بینی می‌کند چنانچه طرح ریز پهنه‌بندی خطر زلزله شهر تبریز که توسط شرکت تهران پادیر انجام شده در شرایط حداکثری 426 هزار نفر تلفات انسانی را برای زلزله تبریز پیش‌بینی کرده است در این راستا مهم‌ترین هدف این مقاله ارزیابی پیشران‌های حیاتی موثر بر تاب‌آوری شهر تبریز در برابر زمین لرزه احتمالی است، روش تحقیق بر مبنای روش‌ها و مدل‌های رایج در آینده‌پژوهی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد از بین چهل عامل موثر بر تاب‌آوری شهر تبریز در برابر زمین لرزه دوازده عامل که عبارت‌اند از فعالیت گسل، حاشیه نشینی، تراکم جمعیت، مقاومت ساختمان، میزان خسارت، فقر، نقشه پهنه‌بندی خطر، درآمد، دسترسی به فضای باز، بودجه بحران، اسکان موقت و امنیت جزو عوامل کلیدی و مهم جهت تاب‌آوری شهر تبریز در برابر زمین لرزه تعیین شده‌اند.

evaluation of vital impulses affecting earthquake resilience in iranian metropolises (case study: tabriz metropolis)

one of the problems that has always threatened the lives of human societies for many centuries is the occurrence of disasters and accidents that in the form of ignorance and unpreparedness, irreparable damage to the disrupted dimensions of human life, including residential, social, economic, environmental, psychological among other things, earthquakes are one of the most important natural disasters. earthquakes are basically considered as uncontrollable phenomena. on average, there are 27 catastrophic earthquakes in the world every year, during which 19,000 people die and 36,000 people become homeless. meanwhile, the geographical area of ​​iran is one of the accidentprone areas where many natural disasters such as earthquakes, floods, hurricanes, droughts, firefighting and desertification are examples of the history of hadeel hail near and far that occur every year. these accidents cause a lot of human and financial losses. among these, the city of tabriz is one of the largest and most important cities in iran, which is located in a very high risk area, adjacent to the tabriz fault and having a population of 1558693 people. , introduces the cultural and historical city of tabriz as the most dangerous city in terms of earthquake risk, and based on this, tabriz fault is considered the most dangerous fault in the country. the existence of such conditions predicts the occurrence of a human catastrophe in tabriz in the coming years. the purpose of this article is to evaluate the critical impulses affecting the resilience of tabriz city against possible earthquakes. the research method is based on common methods and models in future research. the results of this study show that among the forty factors affecting the resilience of tabriz city against earthquakes, twelve factors are fault activity, marginalization, population density, building resistance, damage rate, poverty, risk zoning map, income, access to open space. crisis budget, temporary housing and security are among the key and important factors for the resilience of tabriz city against earthquakes.