بررسی روند تغییرات سری‌های دمایی مناطق شرقی ایران به منظور بررسی تغییرات منطقه‌ای

به دلیل اهمیت و تاثیر دما بر شرایط محیطی و نیز نقش آن در برنامه ریزی های مبتنی بر دانسته های اقلیمی، بررسی تغییرات دما در سال های اخیرمورد توجه قرار گرفته است. تغییرات اقلیم و نوسان دما یکی از مسائل مهم زندگی بشر به حساب می آید ، با بررسی روند تغییرات میانگین دمای هوا می توان تحولات اقلیمی یک منطقه را ردیابی نمود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی تغییرات زمانی مکانی سری های دمایی حوضه شرق ایران صورت گرفته است. بر مبنای این نگرش از آمار ماهانه متوسط دما، دمای حداکثر و دمای حداقل ایستگاه های سرخس، سهند، بیرجند، زابل، زاهدان و سراوان طی مقطع زمانی 2019-1987 استفاده شد. سنجش همگنی داده ها توسط آزمون کای اسکور و سنجش بهنجاری داده ها با استفاده از آزمون اندرسون دارلینگ بررسی گردید. جهت داده های با توزیع نرمال، آزمون t و روش کمترین مربعات و جهت داده های با توزیع غیرنرمال، آزمون آماری – گرافیکی من کندال استفاده شد. نتایج نشان داد متوسط دما در اکثر ماه ها و اکثر ایستگاه ها روند افزایشی داشته است. مشهد، بیرجند، زابل و زاهدان تقریباً در تمام ماه های سال روند افزایشی داشته اند. روند کاهشی تنها در ایستگاه زاهدان و طی ماه دسامبر مشاهده شد. دمای حداکثر و بخصوص دمای حداقل روند کمتری را نشان دادند و در اکثر ماه های سال فاقد روند بوده اند. تغییرات زمانی نشان داد متوسط دما طی ماه های گرم سال در ایستگاه های بیشتری روند افزایشی نشان داده و در ماه های سرد سال ایستگاه های کمتری روند نشان دادند. البته غیر از مشهد که تقریباً در اکثر ماه های سال روند افزایشی داشته است.

investigation of changes in temperature series in the eastern regions of iran in order to study regional changes

due to the importance and effect of temperature on environmental conditions and its role in planning based on climate knowledge, the study of temperature changes in recent years has been considered. climate change and temperature fluctuation is one of the most important issues in human life. by examining the trend of average air temperature changes, we can trace the climatic changes of a region. the aim of this study was to identify the temporalspatial variations of temperature series in the eastern basin of iran. based on this attitude, the monthly statistics of average temperature, maximum temperature and minimum temperature of sarakhs, sahand, birjand, zabol, zahedan and saravan stations during the period of 19872019 were used. data homogeneity was assessed by chisquare test and data normality was assessed using andersondarling test. for data with normal distribution, ttest and least squares method were used and for data with abnormal distribution, mannkendall statisticalgraphic test was used. the results showed that the average temperature in most months and most stations had an increasing trend. mashhad, birjand, zabol and zahedan have had an increasing trend in almost all months of the year. a decreasing trend was observed only in zahedan station during december. the maximum temperature and especially the minimum temperature showed a lower trend and were out of trend in most months of the year. time changes showed that the average temperature during the warm months of the year showed an increasing trend in more stations and in the cold months of the year less stations showed a trend. of course, except for mashhad, which has been a increasing trend in most months of the year.