اقلیم، جغرافیا و مخاطرات طبیعی در سازه‌های باستانی مطالعه موردی مدرسه غیاثیه خر گرد و مقایسه آن با بنای سلطانیه

مدرسه غیاثیة خر گرد در شهرستان خواف، شامل یک صحن بوده که چهار ایوان و حجره‌هایی در دو طبقه آن را احاطه کرده است. این بنا تقریباً 100 سال بعد از بنای سلطانیه و در سال‌های پایانی زندگی شاهرخ پسر تیمور (850 ه./1447 م) به اتمام رسید. بنای سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان و بزرگ‌ترین بنای آرامگاهی دوران اسلامی در ایران است. هر دوی این سازه‌ها در مسیر جریانات جوی حاصل شده از عوارض جغرافیایی منطقه‌ی خود قرارگرفته‌اند که به‌عنوان مناطق مهم بادخیز کشور به شمار می‌آیند. در پژوهش حاضر ما قصد داریم تا آسیب‌ها و فرسایش‌های ناشی از وزش بادهای مخرب و همچنین شرایط جغرافیایی و اقلیمی بر روی این دو سازه را شناسایی کرده و به ارائه یک راهکار مناسب در این زمینه بپردازیم. روش تحقیق به‌کاررفته در این مقاله به‌صورت تحلیلی و توصیفی همراه با مطالعات آزمایشگاهی و کتابخانه‌ای بوده و همچنین روش و ابزار مورد استفاده در پژوهش؛ بررسی اسناد و مدارک مکتوب، مطالعات میدانی و آزمایشگاهی است. نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که انجام آزمایش‌های مربوط به تاثیرات دما، رطوبت و باد بر روی مصالح مدرسه غیاثیه و همچنین مقایسه این نتایج با اطلاعات کسب‌شده در ارتباط با سلطانیه، تاثیر اقلیم و جغرافیا را در فرسایش این دو بنا به خوبی نشان می‌دهد. موقعیت‌های مشترک مکانی تخریب در این دو بنا و عملکرد یکسان مصالح در هر یک از آن‌ها موضوع بحث اقلیم و جغرافیا را بر ایجاد این آسیب‌دیدگی‌ها و فرسودگی‌ها، بیش‌ازپیش تائید می‌نماید.

Climate, Geography and Natural Risk in Ancient Structures A Case Study of Ghyasieh Kharjerd School and Comparison with Soltanieh Monument

Ghiasieh donkey school in Khaf city includes a courtyard that is surrounded by four porches and rooms on two floors. This building was completed almost 100 years after the construction of Soltanieh and in the last years of the life of Shahrokh, son of Timur (850 AH / 1447 AD). Soltanieh is the tallest brick dome in the world and the largest tomb in the Islamic era in Iran. Both of these structures are located in the path of atmospheric currents resulting from the geographical features of their region, which are considered as important windy areas of the country. In the present study, we intend to identify the damages and erosions caused by destructive winds as well as the geographical and climatic conditions on these two structures and to provide a suitable solution in this field. The research method used in this article is analytical and descriptive along with laboratory and library studies and also the method and tools used in the research; Examination of written documents, field and laboratory studies. The results indicate that experiments related to the effects of temperature, humidity and wind on the materials of Ghiasieh school and also comparing these results with the information obtained in relation to Soltanieh, the effect of climate and geography in the erosion of these two buildings shows well. The common spatial locations of the demolition in these two buildings and the uniform performance of the materials in each of them further confirm the issue of climate and geography .