ارزیابی شالوده عدم پراکنش بهینه امکانات آموزشی و فرهنگی در تشدید تفاوت های ناحیه ای (مطالعه موردی آذربایجان غربی)

عدم پراکنش مطلوب امکانات از جمله امکانات آموزشی و فرهنگی از عوامل اصلی تشدید تفاوت های ناحیه ای بوده و کاستن از عدم تعادل ها، بهره برداری اصولی و منطقی از توان های محیطی، توزیع بهینه امکانات و جمعیت، مطالعه شهر و روستا با نگرش سیستمی و شناخت میزان نابرابری های مابین سکونتگاه ها از جمله وظایف مهم برنامه ریزی ناحیه ای است. لذا در مقاله حاضر بر آن است با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی و خوشه ای و استفاده از 21 شاخص در زمینه های اجتماعی فرهنگی شهرستان های استان آذربایجان غربی  بپردازد. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی توسعه ای و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است. نتیجه بکارگیری تحلیل عاملی تقسیم بندی شهرستان ها در 4 سطح برخوردار نسبتا برخوردار محروم و بسیار محروم است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهرستان خوی رتبه 1 با امتیاز  3.47 و شهرستان چالدران رتبه 17 با امتیاز 3.25 در بین 17 شهرستان استان آذربایجان غربی را به خود کسب کرده، که 23.52 درصد شهرستان ها در سطح برخوردار، 26.3 درصد برخوردار، 35.29 درصد نسبتاً برخوردار، 52/ 23 درصد محروم و 17.64 درصد در سطح بسیار محروم قرار گرفتند و در نهایت با استفاده از تحلیل خوشه ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستان ها به گروه های همگن طبقه بندی شده اند. در مجموع یافته ها، نشان از تشدید نابرابری شهرستان ها در برخورداری از شاخص های اجتماعی فرهنگی به لحاظ عدم پراکنش مطلوب آنهاست. بنابراین توجه به اصول برنامه ریزی های ناحیه ای در راستای توسعه محدوده مورد مطالعه امری ضروری است.

The basic effect of lack of optimal distribution of educational and cultural facilities in intensifying regional differences (West Azerbaijan )

The lack of logical distribution of facilities such as educational and training facilities is the main factors increasing the regional difference and decreasing the nonfavorite distribution and reasonable application of environmental potentials, the favorite distribution of facilities and population. Nowadays, regional inequalities, in terms of poor planning in developing countries are observable. Reducing the level of inequalities, principal and logical utilization of environmental powers, optimal distribution of facilities and population, studies on cities and villages with a systemic view and identifying the degree of inequalities among settlements including important duties of regional planning. Therefore, the present study is to investigate West Azerbaijan and Miandoab using factor analysis technique and cluster analysis technique as well as 21 indices in the socialcultural grounds. The method of the research was descriptiveanalytical. The result of applying factor analysis was dividing townships in 4 enjoying, relatively providing, deprived and very deprived. The findings of the research indicated that Miandoab has obtained the seventh rank with the score 0.78 among 17 townships of West Azerbaijan Province, which in other regions, 26.3 of cities were at the enjoying level, 35.29 percent were at the relatively enjoying, 23.52 percent were at the deprive level, and 17.64 percent of townships were at the very deprived level. Finally, using cluster analysis and drawing dendrogram graph, the townships were categorized into homogenous groups. In sum, the findings indicate the difference and inequalities of townships in enjoying the socialcultural indices. Therefore, paying attention to regional planning in line with eliminating inequalities and distributing justly the facilities and developing the region is a vital and necessary issue.