الگوی توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با رویکرد ژئوپولیتیک در راستای ارائه یک مدل راهبردی در سیاست خارجی ایران

ایران با جمهوری آذربایجان دارای اشتراکات فرهنگی و تاریخی از یکسو و اختلافات قومی، سیاسی، ایدئولوژیک از سوی دیگراست. این کشور از سویی با گرایشات خود به آمریکا و اسرائیل و نیز ترکیه و ادعاهای سرزمینی و قومی بر بخشی از ملت و سرزمین ایران، به چالشی جدی برای سیاست‌ خارجی ایران مبدل شده است. در کنار این چالش‌ها مسئله اختلافات بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان به عنوان دو همسایه مهم ایران و رویکرد محافظه‌کارانه ایران در قبال مسئله قره ‌باغ نه ‌تنها سبب عادی ‌سازی وضعیت نشده، بلکه نگاهی بدبینانه از سوی جریان پان‌ترکیستی و بخشی از افکار عمومی مردم جمهوری آذربایجان و آذری‌های ایران شکل گرفته که ایران را به ‌عنوان حامی ارمنستان جلوه داده است. با وجود این چالش‌ها، وجود مسائل مهمی مانند همسایگی، نیازهای متقابل اقتصادی و تجاری، انرژی و موقعیت ژئوپلیتیکی، لزوم پرداختن به این موضوع و یافتن راهبردهای واقع‌بینانه برای توسعه روابط دو کشور را ضروری نموده است. از این‌رو در مقاله حاضر در راستای رسیدن به الگوی راهبردی روابط دو کشور، این سوال اصلی طرح شده است که عوامل واگراساز و همگراساز در روابط ایران و جمهوری آذربایجان در چارچوب ژئوپلیتیک کدام‌اند؟ در نهایت محقق به پنج دسته راهبرد جهت توسعه روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان رسیده است. در این پژوهش به شیوه‌ای توصیفیتحلیلی و با بهره‌گیری از مدل swot سعی شده تا به موضوع مذکور پرداخته شود. داده‌های مورنیاز نیز به روش کتابخانه‌ای و اسنادی و پرسشنامه گردآوری شده است.

Model for the development of relations between the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan with a geopolitical approach in order to provide a strategic model in Iran’s foreign policy

Iran has cultural and historical commonalities with the Republic of Azerbaijan on the one hand and ethnic, political and ideological differences on the other,. Along with these challenges, the issue of differences between the Republic of Azerbaijan and Armenia as two important neighbors of Iran and Iran’s conservative approach to the NagornoKarabakh issue not only did not normalize the situation, but also a pessimistic view of the panTurkic current and part of public opinion. The Republic of Azerbaijan and the Azeris of Iran have been formed, which has made Iran a supporter of Armenia. Despite these challenges, the existence of important issues such as neighborhood, mutual economic and trade needs, energy and geopolitical situation, the need to address this issue and find realistic strategies to develop relations between the two countries. Therefore, in order to achieve the strategic model of relations between the two countries, the main question is what are the divergent and convergent factors in the relations between Iran and the Republic of Azerbaijan in the geopolitical framework? Finally, the researcher has reached five categories of strategies for the development of relations between Iran and the Republic of Azerbaijan. In this research, in a descriptiveanalytical manner, using the SWOT model, an attempt has been made to address this issue. Morniaz data were also collected through library and documentary methods and questionnaires.