ارزیابی و تحلیل برنامه‌ریزی کاربری زمین در طرح های توسعه شهری از منظر عدالت فضایی (نمونه موردی: طرح تفصیلی شهر مهاباد)

ناهمگونی فضایی که امروزه در شهرها قابل مشاهده است نتیجه فقدان طرح‌های توسعه مناسب و کارآمد قبلی و تحقق‌پذیری نامطلوب آنها است. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و همبستگی، با بهره‌گیری از مطالعات اسنادی مربوط به طرح تفصیلی 1375 و وضع موجود شهر و استفاده از مدل‌های کمی، تحلیل‌های آماری و آمار فضایی در نرم‌افزارهای spss و arc gis، انجام گرفته‌است. هدف اصلی پژوهش تبیین و سنجش نحوه تدوین و میزان تحقق طرح تفصیلی 1375 شهر مهاباد بر‌اساس معیارهای عدالت فضایی می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان داد در مجموع میزان تحقق کاربری‌های پیشنهادی در طرح تفصیلی کم است که در این‌بین بیشترین کاربری تحقق یافته، کاربری مسکونی بوده و کاربری‌های خدمات شهری با تحقق پذیری ناچیزی روبرو بوده‌اند. همچنین در بخش‌هایی که تحقق کاربریهای پیشنهادی، به ویژه کاربری‌های خدمات شهری بیشتر بوده، شکاف میان نواحی مختلف شهر بیشتر شده است. به عبارتدیگر، خدمات لازم در نواحی که محرومتر بوده‌اند ایجاد نشده‌اند این مساله ناشی از آنست که هم در تدوین طرح و هم در تحقق آن نواحی برخوردارتر بیشتر مورد توجه قرار‌گرفته‌اند. در بحث موارد عدم تحقق کاربری‌های پیشنهادی، می‌توان دریافت که موارد عدم‌تحقق در قسمت‌های حاشیه‌ای و پیرامونی شهر بیشتر است. نکته حائز اهمیت دیگر آنست که در طرح پیشنهادی تاکید بیشتر به توسعه بیرونی بوده و توجه چندانی به توسعه درونی شهر نشده‌است. در‌مجموع، می‌توان دریافت که فقدان پایه نظری و نگرش مبتنی بر تئوری‌ها و معیارهای عدالت فضایی در تهیه و تدوین طرح‌های توسعه شهری به ویژه در شهرهای کوچک و متوسط، به خوبی قابل مشاهده می‌باشد.

Evaluation and analysis of land-use planning in urban development projects from the perspective of space justice (Case study: Detailed plan of Mahabad city)

The spatial heterogeneity which is seen greatly in cities nowadays is a result of lack of the previous appropriate development plans and also their unfavorable possibility to happen.This research is done with descriptiveanalytical methodology and correlation, utilizing the documental studies related to detailed plans of the year of 1996 and the current status ofthe city and also using the quantitative models, and statistical analysis in the SPSS and ArcGIS softwares. The main goal of the research is to explain and evaluate the compiling method and the possibility of happening of the detailed plan ofthe 1996 of the city of Mahabad based on the spatial justice metrics. The results showed that in total, except Residential landuse, the possibility of suggested landuses (especially city services) in the detailed plan is actually low. Also ithas been cleared that the gap between various zones of the city is increased wherever the possibility of the suggested users, urban services in particular, has been greater and that is because the more enjoyable areas have been paid attention more in both the plan compiling and in the executing phases. Also, we can understand that failures happen more in the marginal and outside of the city. The other point is that inthe suggested plans, exterior development has been more emphasized on while the interior development has been not. Ultimately, we can say that the lack of spatial justice metrics in the providing and compiling the urban development plans, especially in the small and medium cities is seen significantly.