ارزیابی پدیدۀ خزش شهری با بهره‌گیری از رویکرد تحلیل اثرات متقابل (مطالعۀ موردی: شهر رشت)

یکی از موضوعات حائز اهمیت در کشورهای جهان سوم به چگونگی رشد کالبدی و نحوه توسعه فیزیکی شهرها باز می‌گردد که در این چارچوب، چگونگی وقوع پدیده خزش شهری به یک مشخصه اصلی در بسیاری از شهرهای در حال توسعه تبدیل شده است. بطوری‌که با رشد چشمگیر شهرها در مدت کوتاه شاهد عدم توانایی ارائه خدمات برای جمعیت شهری هستیم و طبیعتاً با از بین رفتن زمین‌های اطراف شهرها روبرو شده‌ایم. از این حیث هدف اصلی از انجام این پژوهش، شناسایی و ارزیابی عوامل کلیدی موثر بر پدیده خزش شهری می‌باشد. در این راستا ابتدا با استفاده از مدل تحلیلی هلدرن، پدیده خزش در شهر رشت مورد بررسی و سپس با استفاده از مطالعه اسناد و طرح‌های فرادست و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان 19 عامل موثر بر این پدیده شناسایی گردید. در گام بعدی با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و نرم‌افزار میک‌مک، عوامل کلیدی بررسی شدند. در ارزیابی گسترش فیزیکی شهر رشت در نیم قرن اخیر با استفاده از مدل تحلیلی هلدرن، مشخص شد 69 درصد از رشد فیزیکی تحقق یافته در شهر مربوط به رشد جمعیت و 31 درصد رشد شهر مربوط به رشد افقی و اسپرال بوده که به کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانة ناخالص زمین شهری منجر گشته است. تحلیل اثرات متقابل 19 عامل موثر بر پدیده خزش و گسترش افقی شهر رشت نشان داد که چهار عامل (سیاست‌های سهل انگارانه شهرسازی، قوانین ناکارآمد شهری، بورس بازی زمین، مسکن و سیاست‌های طرح جامع) به عنوان عوامل کلیدی در این پدیده نقش داشته‌اند.

Evaluation of urban creep phenomenon using analysis approach Interactions (Case Study: Rasht)

Land in cities, as an element of the complex system of cities, is considered a fundamental factor in the sustainability of cities, for this purpose it is necessary to implement the right policies and its proper management by relevant institutions. To this end, the present study aims to explain land policies in Iranian cities in the time horizon of 1404, trying to determine the best model for land policy and determine its driving force. For this purpose, after library studies, 8 key factors were evaluated with 24 assumptions evaluated by 30 experts in the field of urban land policies, which were identified as snowball methods, and then in the software environment of the Wizard scenario. Be identified in Iran. The results showed that 8 key factors of land cultivation in Iranian cities had 4 strong scenarios, 74 weak scenarios and 15 possible scenarios. Possible scenarios with 120 modes (optimal, static and undesirable) had a coefficient of 17% for the optimal state, 30% for the static state and 51% for the critical state (which also had the highest frequency). According to estimates, the critical state of policymaking was more likely than other situations on the 1404 horizon.