سناریو‌های محتمل درآینده‌پژوهی روابط خارجی ایران و عربستان مبتنی بر توافقات احتمالی هسته‌ای ایران و 5+1 با استفاده از روش تایدا(تا بازه زمانی 2025)

زمینه و هدف: بعد از تحولات منطقه عربی، عربستان نسبت به افزایش نقش ایران در لبنان، فلسطین، یمن، سوریه و به ویژه عراق نگران است، تحولات چند سال گذشته در منطقه خاورمیانه که موجب افزایش نفوذ جمهوری اسلامی ایران و شیعیان شد، اسباب نگرانی پادشاهی سعودی در مورد کاهش نقش و نفوذ خود در منطقه را فراهم آورده است. که این موضوع تاثیر زیادی در روابط خارجی این دوکشور مهم منطقه داشته است. به همین علت تحقیق حاضر به بررسی سناریوهای محتمل در آینده روابط خارجی دوکشور پرداخته است. روش: نوع تحقیق در این پژوهش از حیث هدف، کاربردی می‌باشد. اما از حیث ماهیت و روش، پیمایشی، خبرگی و دلفی و با کمک روش تایدا می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی نخبگانی است که در شغل سفیر در معاونت خاورمیانه و آفریقا وزارت خارجه مشغول هستند به همراه اساتید جغرافیای سیاسی (با رتبه دانشیار، استادتمامی) از سه دانشگاه تهران، تربیت مدرس، آزاد اسلامی (علوم و تحقیقات و تهران مرکز) می‌باشند که با سوالات باز پرسش شده‌اند. همجنین حجم نمونه در این پژوهش به دلیل حضور متخصصین شناخته شده، سعی شده به صورت هدفمند از تمامی واجدین شرایط سوالات انجام شود. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق که حاصل سوال نخبگی از جامعه آماری تحقیق بوده نشان می‌دهد که: 83 درصد نخبگان وزارت خارجه و 78درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیرنگاه تعدیل و موزانه نگر به توافق هسته‌ای و تعدیل در روبط خارجی با ایران، 85درصد نخبگان وزارت خارجه و 82 درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیر توافق هسته‌ای، افزایش ناامنی و اصطکاک در روابط خارجی با ایران، 90 درصد نخبگان وزارت خارجه و 87 درصد اساتید جغرافیای سیاسی متغیرتضعیف موقعیت منطقه‌ای عربستان، 79درصد از نخبگان وزارت خارجه و 91 درصد از اساتید جغرافیای سیاسی متغیرگسترش تفکر سلفی و وهابیگری را از مهم‌ترین متغیرهای تاثیرگذار در روابط خارجی ایران و عربستان در سناریوهای محتمل آینده می‌دانند. نتیجه: در تحقیق حاضر که به نوعی متمایز از سایر تحقیق به این موضوع پرداخته شده است، سعی کرده با شناسایی متغیرهای مهم و تاثیرگذار، سناریوهای محتمل را در روابط خارجی دو کشور بیان نماید و در پایان به این نتیجه می‌رسد که: الف نگاه تعدیل و موزانه نگر به توافق هسته‌ای سبب بهبود روابط خارجی ایران و عربستان تا ده سال آینده خواهد شد. بتوافق هسته‌ای بین ایران و 5+1 باعث اصطکاک بیشتر بین ایران و عربستان خواهد شد. پبا برقراری توافق هسته‌ای موقعیت منطقه‌ای عربستان تضعیف خواهد شد که این مهم سبب کنار آمدن بیشتر عربستان با قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و تصحیح در روابط خصمانه خود با ایران قدم برخواهد داشت. ت توافق هسته‌ای به نگرانی‌های منطقه‌ای و ایدئولوژیکی خواهد افزود و عربستان برای فرار از این موقعیت سعی خواهد کرد با گسترش تفکر سلفی و وهابیگری در منطقه به نوعی بتواند مانع این مهم در منطقه شود.

Probable scenarios in futures studies of Iran and Saudi Arabia foreign affairs based on geopolitical evolution of Arabic zone using the Tyda method (until 2025)

Abstract   Context and objective: After Arabic zone evolution, Saudi Arabia is highly concerned about the increased role of Iran in Lebanon, Palestine, Yemen, Syria and especially in Iraq. Past evolutions in Middle East that increases the Islamic Republic of Iran and Shiah influence, bothers Saudi king and has affected the relations between these two important countries of the zone so much. Method: The research method here, is considered applicable. But from aspect of essence and method is, scaling, expertise, Delphi and is helped by Tyda. Also in this research, due to presence of wellknown experts, it is tried to ask all of the qualified persons. Results: The results of the research that is concluded by elite question from the statistical group demonstrates that Bahrain evolutions and conflicts between Iran and Saudi Arabia, Yemen evolutions and objections between Iran and Saudi Arabia, ongoing quarrel between 2 countries, continuous competition of Iran and Saudi Arabia at east Mediterranean, signalizing military threats, the regional evolutions effects on Saudi Arabia, assimilating regional power of Saudi Arabia, being condemned due to interfering the midland matters of the opposite country are considered as the most effective and important variants of the foreign relations between Iran and Saudi Arabia in probable scenarios of the next ten years. Conclusion: In this research, that is differently engaged the subject than the others, it is tried to represent the probable scenarios of the two countries relations by defining the important and effective variants.