تاثیر تغییر کاربری‌ اراضی بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی: بانه)

تغییرات غیر‌علمی و نا‌آگاهانه کاربری اراضی دارای اثراتی منفی بر ویژگی‌های مطلوب فیزیکی و شیمیایی خاک می‌باشد. در ‏این پژوهش تاثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شده است. بدین منظور در ‏سه ‏کاربری مرتع، جنگل و اراضی زراعی در منطقه بانه استان کردستان سه ایستگاه به‌طور تصادفی انتخاب ‌شد. در هر ‏ایستگاه با ‏کاربری معین، از دو عمق 150 و 3015 سانتی‌متری خاک نمونه‌هایی دست‌خورده و دست‌نخورده در سه ‏تکرار برداشت شده ‏و در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر تغییر کاربری اراضی بر درصد شن، سیلت و رس ‏چندان مشخص و معنی‌داری نمی‌باشد. این در حالی است که تغییر کاربری اراضی سبب ‏افزایش جرم مخصوص ظاهری، کاهش ‏تخلخل، کاهش هدایت هیدرولیکی خاک و کاهش پایداری خاکدانه‌ها شده است. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت (- 80.25 ‏میلی‌متر) در جنگل و بیشترین درصد خاکدانه‌های ریز (0.250.053 میلی‌متر) نیز در اراضی زراعی مشاهده گردید. تغییر ‏کاربری اراضی همچنین موجب افزایش هدایت الکتریکی و واکنش خاک شده و با افزایش عمق ‏مقدار آنها نیز افزایش یافته ‏است. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که تغییر کاربری اراضی دارای تاثیر معنی‌دار و کاهشی بر مقدار کربن آلی خاک می‏باشد. با توجه به نتایج به‌دست آمده متوسط کربن آلی در کاربری جنگل معادل 4.99 درصد و در اراضی ‏زراعی و مراتع به‌ترتیب معادل 2.26 و 1.79 درصد می‌باشد. در مجموع نتایج کلی بیان‌گر آن است تغییر کاربری اراضی می‌تواند با تغییر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک موجب ‏کاهش کیفیت خاک و افزایش تخریب آن گردد.

Effect of land use changes on some soil physical and chemical properties (case study: Baneh)

Nonscientific and unconscious changes in land use have negative impacts on ‎the soil physical and chemical properties. In this research, the effect of land use ‎changes on some soil physical and chemical properties was investigated. For this propose, three sites in three ‎‎‎adjacent land use ‎types including pasture, forest and‏ ‏agricultural‏ ‏lands were randomly selected in region of Baneh, ‎‎‎‎‎Kurdistan ‎province. Disturbed and undisturbed soil sles were collected from three sites at each of the different land use types from depths of 0–15 and 15–30 cm ‎and were analysed in the laboratory‎. The results indicated that land use changes have no significant effects on the percentage of sand, silt and clay. Change in the land use type caused increase in bulk density and decrease in total porosity, soil hydraulic conductivity and aggregate stability. The ‎most percentage of coarse aggregates (0.258 mm) and fine aggregates (0.0530.25 mm) was found in forest ‎and ‎agricultural land, respectively. Land use change caused increase in electrical conductivity and ‎soil reaction which increases with depth too. The results also indicated that land use change significantly decreases the amount of soil organic carbon. The average of soil organic carbon in forest, agricultural land and pastures were 4.99, 2.26 and 1.79%, respectively. In general, the results of this research showed that changes in land use has adverse effects on the soil physical and chemical properties that can result in reducing soil quality and increasing its degradation.