ارزیابی استفاده از پوشش‌های فیزیکی در کاهش تبخیر از سطح مخازن کوچک آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک

زمینه و هدف: کمبود منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک مانند کشور ما و حجم بالای تلفات آب از طریق تبخیر موجب شده است تا اهمیت روش های مناسب و کاربردی به منظور کاهش تبخیر از مخازن آب، روز به روز بیش از پیش مشخص گردد. آب از جمله ضروری ترین نیازهای بشر است. تبخیر یکی از مهم ترین پدیده های اقلیمی در اتلاف آب دریاچه ها و مخازن روباز محسوب می گردد. روش های کاهش تبخیر با توجه به شرایط منطقه ای، توجیه اقتصادی و مسائل زیست محیطی، متفاوتند. از طرفی، پژوهش های انجام شده در کشور ایران در زمینه کاهش و کنترل تبخیر از مخازن آب محدود است. لذا، پژوهش حاضر با هدف استفاده از روش های جدید، اقتصادی، متناسب با شرایط اقلیمی و قابل دسترس برای کاهش تبخیر از مخازن آب، و به خصوص مخازن آب کشاورزی، در منطقه سمنان انجام شد.روش پژوهش: در این پژوهش، کارایی شش پوشش فیزیکی (توپ های پلاستیکی سفید، بطری های خالی، بطری های پر از کاه و کلش، توری سایبان سبز با تراکم 50%، توری سایبان سبز با تراکم 80% و توری سایبان سفید با تراکم 50%) بعد از آماده سازی روی تشت های تبخیر کلرادو، برای چهار دوره تقریباً 30 روزه در فصول پائیز و زمستان 1398 و بهار و تابستان 1400، ارزیابی شد. اندازه گیری ها به صورت روزانه، در ساعت 10:30 در شش ماهه اول سال 1398 و ساعت 9:30 در شش ماهه دوم سال1400 انجام شد. لازم به ذکر است که دمای آب نیز با استفاده از دماسنج الکلی هم زمان با قرائت سطح آب اندازه گیری شد.یافته ها: بر اساس نتایج اندازه گیری ها، میزان تبخیر از تیمارهای توپ های پلاستیکی سفید، بطری های خالی، بطری های حاوی کاه و کلش، توری سایبان سبز با تراکم 50%، توری سایبان سبز با تراکم 80%، توری سایبان سفید با تراکم 50% و شاهد به ترتیب برابر با 259، 320، 213، 277، 369، 283 و 754 میلی متر در چهار دوره مورد بررسی بود که به وضوح کاهش چشم گیر تبخیر پوشش های ششگانه به مقدار 66، 58، 72، 63، 52 و 61 درصد نسبت به تیمار شاهد را نشان می-دهد.نتایج: به طور کلی، با توجه به کارایی تمامی تیمارهای این پژوهش و کاربرد این پوشش ها با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، اجتماعی و امکان پذیر بودن اجرا، به منظور کاهش تبخیر از مخازن روباز آب، به خصوص استخرهای ذخیره آب کشاورزی، کارآمد و مناسب ارزیابی می شود. به طورکلی از بین روش های مورد استفاده بیشترین کارایی مربوطه به بطری پر شده با کاه و کلش و پس از آن نیز تیمارهای توپ پلاستیکی و توری سایبان سبز با تراکم 80 مناسبترین روش ها ارزیابی شدند.

evaluation of using physical floating covers in reducing evaporation loses from small-reservoirs water surface in arid and semi-arid regions

background and aim: the lack of water resources in arid and semi-arid regions like our country and the high volume of water losses through evaporation have made the importance of appropriate and practical methods to reduce evaporation from water reservoirs to be more and more clear day by day. water is one of the most essential human needs. evaporation is one of the climatic phenomenon in lakes and open space water loss. different types of decreasing evaporation varied according to regional and economic conditions and environmental issues. on the other hand, in iran the research conducted regarding reducing and controlling evaporation from water reservoirs is limited. therefore, the current research is carried out with the aim of using new, economic, and appropriate to climatic conditions and accessible methods to reduce evaporation from water reservoirs, especially agricultural water reservoirs, in the semnan region.method: the efficiency of 6 physical covers (white plastic balls, empty bottles, bottles filled with straw and stubble, green canopy net with 50% density, green canopy net with 80% density, and white canopy net with 50% density), after preparation on the sunken colorado evaporation pans, is evaluated in four periods of about 30 days in fall 2018 and winter of 2019 and spring and summer of 2021. measuring the amount of evaporation from pans during 4 periods of approximately 30 days in different seasons of the year are done daily at 10:30 in autumn and winter and at 9:30 in spring and summer. it should be noted that the water temperature is also measured using an alcohol thermometer at the same time as the water level reading.results: based on the results of measurements, the rate of evaporation from the treatments of white plastic balls, empty bottles, bottles containing straw and stubble, green canopy net with 50% density, green canopy net with 80% density, canopy net white with a density of 50% and the control is equal to 259, 320, 213, 277, 369, 283 and 754 mm, respectively in four periods, which clearly shows a significant reduction in the evaporation of the applying six covers to the amount of 66, 58, 72, 63, 52 and 61 percent compared to the control treatment.conclusion: in general, according to the efficiency of all the treatments in this research and the application of these covers, taking into account the economic, social conditions and the feasibility of implementation, in order to reduce evaporation from open water reservoirs, especially agricultural water storage pools, it is evaluated as efficient and suitable. generally, among the methods used, the most efficient related to the bottle filled with straw and stubble, followed by plastic ball treatments and green canopy netting with a density of 80 are evaluated as the most appropriate methods.