تاثیر مدیریت‌ آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف برنج (مطالعه موردی: شهرستان آمل)

زمینه و هدف: امروزه آبیاری غرقاب دائم در دوره رشد محصول در شالیزارهای شمال کشور موجب مصرف بالای آب شده است. با توجه به کمبود منابع آبی کشور، مدیریت مناسب آبیاری جهت کاهش مصرف آب در ارقام مختلف برنج، ضروری است. بنابراین، پژوهش حاضر به-منظور بررسی اثر مدیریت های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار ژنوتیپ برنج اجرا شد.روش پژوهش: آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل) اجرا شد. در این آزمایش ژنوتیپ های برنج در چهار سطح (g1: طلوع، g2: طارم، g3: تیسا و g4: شیرودی) به عنوان فاکتور اصلی و سطوح آبیاری در شش سطح (i1: غرقاب دائم از نشاکاری تا 20 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، i2: غرقاب دائم از نشاکاری تا 15 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، i3: غرقاب دائم از نشاکاری تا 10 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، i4: غرقاب دائم از نشاکاری تا 5 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، i5: غرقاب دائم از نشاکاری تا مرحله گلدهی و سپس قطع آبیاری و i6: آبیاری تناوبی از نشاکاری تا 10 روز قبل از برداشت و سپس قطع آبیاری به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد نظیر ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد کل پنجه در کپه، تعداد دانه پر در خوشه و وزن هزار دانه اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه (به ترتیب 6765 و 4255 کیلوگرم در هکتار) از ارقام طلوع و طارم حاصل شد. اعمال سطح i1 موجب حصول حداکثر عملکرد دانه (6291.8 کیلوگرم در هکتار) گردید، در حالی که با کاربرد سطح i5، عملکرد به میزان 17.4 درصد کاهش یافت. سطح i6 ضمن تولید عملکرد دانه مطلوب (5911 کیلوگرم در هکتار)، به عنوان بهترین گزینه مدیریت آبیاری در شرایط کمبود آب جهت آبیاری تعیین گردید.نتایج: با توجه به نتایج، اعمال سطح آبیاری تناوبی از نشاکاری تا 10 روز قبل از برداشت و سپس قطع آبیاری در گیاه برنج در منطقه مورد مطالعه، عملکرد قابل قبولی را در شرایط کم آبی خواهد داشت و جهت دستیابی به حداکثر مقدار عملکرد، رقم طلوع به عنوان ژنوتیپ مناسب پیشنهاد می گردد.

effect of irrigation management on yield and yield components of different rice genotypes (case study: amol)

background and aim: at this day and age continuous flood irrigation during the crop growth period in the paddy fields of northern iran has caused high water consumption (wc). due to the lack of water resources in iran, proper irrigation management is necessary to reduce wc in different rice cultivars. therefore, the present study was conducted to investigate the effect of irrigation management on yield and yield components of four rice genotypes.method: the experiment was conducted as split plot in a randomized complete block design with three iterations at the research farm of the iranian rice research institute, mazandaran deputy (amol). in this experiment, rice genotypes at four levels (g1: toloo, g2: tarom, g3: tisa and g4: shiroudi) as main factor and irrigation at six levels (i1: continuous flooding (cf) from transplanting to 20 days after 50% flowering and then cutting irrigation, i2: cf from transplanting to 15 days after 50% flowering and then cutting irrigation, i3: cf from transplanting to 10 days after 50% flowering and then cutting irrigation, i4: cf from transplanting to 5 days after 50% flowering and then cutting irrigation, i5: cf from transplanting to flowering stage and then cutting irrigation and i6: intermittent irrigation from transplanting to 10 days before harvest and then cutting irrigation) were considered as sub-factors. at physiological maturity, the yield and yield components such as plant height, panicle length, total number of tillers per hill, number of filled grains per panicle and 1000-grain weight were measured.results: the results showed that the highest and lowest grain yield were 6765 and 4255 kg.ha-1 from toloo and tarom cultivars, respectively. application of i1 resulted in maximum grain yield (6291.8 kg.ha-1), while with the application of i5, yield decreased by 17.4%. application of i6 while producing optimal grain yield (5911 kg.ha-1), can have a good ability to reduce wc in paddy fields, so it was selected as the best irrigation management option in case of water shortage for irrigation.conclusion: according to the results, intermittent irrigation from transplanting to 10 days before harvest and then cutting irrigation in rice plant in the study area will have acceptable yield in water deficit conditions and to achieve maximum yield, toloo cultivar as a suitable genotype is suggested.