عنوان: بررسی کانی شناسی رس‌ خاک در مواد مادری مختلف در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب

با توجه به بحران زیست‌محیطی دو دهه اخیر و خشک شدن بخش‌هایی از دریاچه ارومیه و تاثیرگذاری آن بر زمین‌های کشاورزی اطراف، این مطالعه با هدف شناسایی کانی‌ها در خاک‌های متاثر از مواد مادری مختلف به منظور درک ارتباط متقابل خاک با مواد مادری و پیش بینی روند تغییرات آنها انجام شد. در این پژوهش 26 خاکرُخ بر روی مواد ‌مادری مختلف حفر و تشریح گردید واز بین آنها 13 خاکرُخ شاهد مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. نتایج کانی‌شناسی رس حاکی از حضور کانی‌های رسی ایلایت، اسمکتیت، کلریت، کائولینیت، ورمی‌کولیت و پالیگورسکیت در این منطقه می‌باشد. حضور پالیگورسکیت در خاکرخ‌ها دارای دو منشا پدوژنیک و به ارث رسیده از مواد مادری می‌باشد. همچنین کانی‌های کائولینیت و کلریت به دلیل عدم شرایط لازم برای تشکیل پدوژنیک، به ارث رسیده از مواد مادری است. ایلایت در بیشتر خاک‌ها منشا موروثی داشته و درخاکرخ‌هایی که کاربری زراعی داشتند، جذب پتاسیم توسط کانی‌های انبساط پذیر انجام‌شده و در سطح خاک تغییر شکل یافته و ایلایت را تشکیل دادند. منشاء اسمکتیت نیز در برخی از خاک‌های این منطقه پدوژنیکی بوده و احتمالاً از هوازدگی ایلیت به وجود آمده است و در برخی دیگر توارثی است، چون در سنگ بستر آنها نیز مشاهده شده است. ورمیکولیت‌های موجود در این منطقه نیز اغلب منشا پدوژنیکی دارند و حاصل از هوا دیدگی میکا و کلریت می‌باشند. نتایج تحقیق حاکی از این است که مواد مادری متفاوت، تاثیر زیادی در خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مقدار نسبی کانی‌‌های خاک در این منطقه داشته است.

Study of clay mineralogy of soil in different parent material in the southern basin of Urmia Lake in Miandoab city.

According to the environmental crisis of the last two decades and the drying of some parts of the Urmia Lake and its impact on the surrounding agricultural lands, this study aimed to identify minerals in soils in different parent materials in order to understand the interaction of soils with parent materials and to predict their change trends. Twenty six soil profiles were described on different parent material and thirteen were selected as index profiles and studied precisely. Clay mineralogy results indicated the presence of clay minerals of illite, smectite, chlorite, kaolinite, vermiculite and palygorskite in this area.The presence of palygorskite in the profiles had two origins, pedogenic and inherited from parent material. Also, kaolinite and chlorite minerals are inherited from parent materials due to the lack of conditions for pedogenic formation. Illite was inherited in most soils and in profiles with agricultural use, potassium adsorption was carried out by expanded minerals and formed the illite on the soil surface. The origin of smectite was also pedogenic in some soils of this region, probably due to illite weathering, and in others it was hereditarym, Because they have also been observed in their parent rocks.Vermiculites in this area were also often of pedogenic origin and are derived from mica and chlorite. The results showed that different parent materials have a high effect on soil physicochemical and the amount of minerals in this area.