آمایش لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی جهت توسعۀ سکونتگاه‌های انسانی(مطالعۀ موردی: شهرستان‌های جنوب شرق استان خراسان رضوی)

توسعه و ایجاد سکونتگاه در ارتباط مستقیم با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی است. محدوده‌ مورد مطالعه به علت شرایط توپوگرافیکی و زمین‏شناسی دارای محدودیت‏های خاص در مکان‏گزینی و توسعه‌ سکونتگاه‏های انسانی بود. به منظور کاهش مخاطرات محدوده‌ جنوب شرق استان خراسان رضوی و اصلاح برنامه‌های آتی توسعه و ایجاد سکونتگاه‌های انسانی، به بررسی امکان‌سنجی منطقه‌ مورد مطالعه جهت توسعه‌ سکونتی پرداخته شد. پس از بررسی‌های کتابخانه‌ای و میدانی و گزینش معیارهای مناسب، با استفاده از مدل‌ منطق فازی و به کمک نرم‌افزار gis، مناطق مستعد جهت توسعه و ایجاد سکونتگاه تعیین شد. در این مطالعه، جهت شناسایی مناطق مستعد توسعه و ایجاد سکونتگاه بر اساس لندفرم‏های ژئومورفولوژیکی، از یازده پارامتر شیب، جهت شیب، ارتفاع، خاک، کاربری اراضی، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سکونتگاه، ژئومورفولوژی به منزله‌ متغیرهای مستقل در شناخت توان‏ها و تنگناهای ژئومورفولوژیکی در منطقه استفاده شد. نتایج حاصل از پهنه‌بندی بر اساس مدل فازی نشان داد حدود 61 درصد مساحت منطقه‌ مورد مطالعه در طبقات بسیار نامناسب و نامناسب واقع شده است که این به معنی نامساعد بودن شرایط ژئومورفولوژیکی در این بخش از محدوده‌ مورد مطالعه جهت ایجاد و توسعه‌ سکونتگاه‌های انسانی است. حدود 14.58 درصد از مساحت محدوده‌ مورد مطالعه دارای شرایط متوسط و حدود 24 درصد از مساحت منطقه‌ مورد مطالعه دارای شرایط مطلوب و مساعد جهت فعالیت‌های ساخت‌وساز و ایجاد نواحی سکونتگاهی جدید است. واحدهای مخروط‌افکنه‏ای و دشت‌های آبرفتی مناسب‌ترین مکان برای ایجاد و توسعه‌ سکونتگاه‌اند.

the evaluation of geomorphologic landforms for the development of human settlements: a case study of southeast cities of razavi khorasan province

the habitat development and establishment are directly related to the natural bedrock and geomorphologic complications. due to topographical and geological conditions, the area under study has certain limitations in locating and developing human settlements. in order to reduce the hazards in the southeast of khorasan razavi province and modify plans for the development and establishment of human settlements, the feasibility of the area under study for residential development was investigated. after conducting library and field studies and selecting appropriate criteria, the fuzzy logic model was applied using the gis software to identify areas for habitat development and establishment. in this study, to identify the potential areas for habitat development and establishment based on geomorphologic landforms, eleven parameters – including slope, slope direction, elevation, soil, land use, elevation, distance from fault, distance from river, distance from road, distance from settlement, and geomorphology – were used as independent variables in identifying geomorphological abilities and bottlenecks in the area. the results of zoning based on the fuzzy model showed that about 61% of the study area is located in very inappropriate and inappropriate classes, which means that geomorphological conditions in this part of the study area are unfavorable for the development and establishment of human settlements. about 14.58% of the study area has moderate conditions and about 24% of the study area shows favorable geomorphological conditions for construction activities and creation of new habitat areas. alluvial fan units and alluvial plains are the most suitable sites for habitat development and establishment.