تحلیل روند تغییر خدمت تنظیمی ترسیب ‌کربن شهر تهران، متاثر از فرایندهای فضایی موزاییک سیمای سرزمین

مطالعه حاضر، با هدف تبیین راهبرد بوم‌شناختی‌ جامعه‌شناختی شبکه کاربری/ پوشش اراضی شهر تهران، سعی در شناخت فرایندهای فضایی تغییر الگوی موزاییک سیمای سرزمین و چگونگی تاثیر آن بر عملکرد ترسیب ‌کربن طی سه دهه بین 1990 2020 دارد. در این مطالعه، نقش سنجه‌های سیمای سرزمین در شناسایی تغییرات الگوی فضایی موزاییک سیمای سرزمین و تلفیق آن با داده‌های حاصل از مدل‌سازی خدمات اکوسیستمی اهمیت می‌یابد. در این زمینه، پس از بررسی روند تغییرات ساختاری‌ عملکردی موزاییک سیمای سرزمین با استفاده از مدل الگوریتم درخت تصمیم‌گیری و مدل invest به تحلیل پیچیدگی ارتباط بین الگوی فضایی سیمای سرزمین و کمیت خدمت تنظیمی ترسیب ‌کربن در دو سطح کلاس و سیمای سرزمین با استفاده از سنجه‌ها و داده‌های حاصل از مدل invest پرداخته شد. یافته‌ها نشان می‌دهند میزان خدمت تنظیمی ترسیب ‌کربن در همه دوره‌ها متاثر از فرایند فضایی «تجمع» در لکه‌های ساخت‌وساز روند کاهشی داشته است. همچنین در بازه زمانی 1990 2000 بیشترین میزان از دست رفتن ذخیره کربن، به مقدار 291656 تن (9.58%)، به واسطه تاثیر فرایندهای فضایی «حذف» در اراضی سبز و «قطعه‌قطعه‌شدگی» در اراضی بایر رخ داده است. در فاصله 2000 2010 و 2010 2020 نیز کاهش مقدار ذخیره کربن برابر با میزان 182209 (6.62%) و 159688 (6.22%) تن بوده است. در این زمینه، تاثیر تغییر شاخص تعداد لکه در اراضی سبز و بایر برای همه دوره‌ها با افزایش ریزدانگی همراه بوده است که بیانگر وجود رابطه‌ای معکوس با میزان ترسیب ‌کربن است. از سوی دیگر، کاهش سایر سنجه‌ها در خصوص اراضی سبز و بایر از وجود رابطه‌ای مستقیم با از دست رفتن میزان ترسیب ‌کربن در بازه زمانی یادشده نشان دارد. در سطح سیمای سرزمین نیز کاهش ناهمگنی و ساده‌سازی الگوی فضایی موزاییک سیمای سرزمین منجر به کاهش میزان ترسیب ‌کربن شده است. از این منظر، لازم است شناخت فرایندهای فضایی موثر بر الگوی ساخت سیمای سرزمین در اولویت تکمیل فرایند ارزیابی تاثیرات توسعه شهری بر جریان خدمات تنظیمی ترسیب‌ کربن قرار گیرد.

An Analysis of the Trend of Changes in the Regulatory Services Related to Carbon Sequestration in Tehran City affected by the Spatial Processes of Landscape Mosaic

In order to explain the ecologicalsociological strategy of Tehran land use network/ land cover, the present study was tried to identify the spatial process of the change in the landscape mosaic pattern and its effect on carbon sequestration over the course of 3 decades from 1990 to 2020. In this study, the role of landscape measures in the identification of landscape mosaic spatial pattern changes and its combination with data obtained from ecosystem service modeling was shown. To this end, after examining the process of structuralfunctional changes in landscape mosaic using decision tree algorithm and InVEST model, the complexity of the relationship between landscape spatial pattern and the quantity of carbon sequestration regulatory services at the two levels of class and landscape was addressed using the measures and data obtained from InVEST model. The findings indicated that the volume of carbon sequestration regulatory services in all periods had reduced due to the effects of the spatial process of “accumulation” in construction strains. Moreover, in the 19902020 period, the highest rate of carbon storage loss (291656 tones, 9.58%) occurred due to the effects of the spatial processes of “deletion” in green lands and “fragmentation” in barren lands. In the 20002010 and 20102020 periods, the volume of carbon storage reduction were 182209 (6.62%) and 159688 (6.22%) tones, respectively. Pertaining to this discussion was the finding that the effect of the change in the index of strain numbers in green and barren lands for all periods was accompanied by increased fineness, which indicates its reverse relationship with carbon sequestration rate. On the other hand, the reduction of other measures in green and barren lands reveals the existence of a direct relationship with the loss of a volume of carbon sequestration in the foregoing period. At the landscape level, the reduction of heterogeneity and simplification of the landscape mosaic spatial pattern led to the reduction of carbon sequestration. From this perspective, it is necessary to prioritize the identification of the spatial processes effective on the landscape structure model in the completion of the processes of the evaluation of the urban development effects on the carbon sequestration service current.