توصیف و تبیین تحولات ساختار فضایی لجستیک و عوامل موثر بر آن در منطقه کلان‌شهری تهران

هدف از پژوهش حاضر بررسی ‏و تحلیل ساختار ‏فضایی لجستیک در بستر منطقه ‏کلان‌شهری تهران‏ طی بازۀ زمانی 1365 1390 بود. دستیابی به هدف مد نظر می‏تواند به درک بهتر برنامه‏ریزی فضایی و مطالعات آمایش سرزمین ناشی از فعالیت‏های لجستیک کمک بسزایی کند. روش این پژوهش از نوع توصیفی‌ تحلیلی است و برای دستیابی به اهداف مد نظر پژوهش از 3 دسته روش تحلیلی شامل شاخص‏های بررسی تغییرات تعداد، میزان رشد، و همچنین بررسی میزان نسبی تغییرات تراکم جمعیت شاغل در بخش لجستیک استفاده شد. نیز روش‏های تحلیلی سنجش میزان تمرکز فضایی، از قبیل ضریب جینی و خودهمبستگی فضایی و در نهایت رگرسیون چندگانه، به منظور برآورد همبستگی عوامل موثر بر توزیع ‏فضایی شاغلان لجستیک (متغیر مستقل) به کار رفت. نتایج تحلیل نشان داد از سال 1365 تا 1390 الگوی فضایی ‏لجستیک در منطقه کلان‌شهری تهران متمرکز و متشکل از خوشه‏ لجستیکی کلان‌شهر تهران بوده است و روند تحولات ساختار‏ فضایی نشان‏دهنده تمرکززدایی جمعیت شاغل در بخش لجستیک از کلان‌شهر تهران و متمرکز شدن جمعیت شاغل در محورهای غربی و جنوب غربی منطقه پیرامونی است. از سال 1365 تا 1375، از میان عوامل عینی موثر بر الگوهای فضایی لجستیک مناطق کلان‌شهری، توزیع فضایی جمعیت شاغل در بخش لجستیک همبستگی بالاتری با توزیع فضایی جمعیت و نیروی کار داشته است؛ بدین ترتیب که هر چه تعداد و تراکم جمعیت و نیروی کار قلمرو جغرافیایی بالاتر رفته جمعیت شاغل در بخش لجستیک نیز افزایش یافته است. درحالی‌که در بازۀ زمانی 1385 1390 توزیع فضایی شاغلان در بخش لجستیک با توزیع فضایی جمعیت و میزان سواد همبستگی بیشتری پیدا کرده‌اند.

The Description and Explanation of the Logistics Spatial Structure Changes and the Factors Effective on Them in Tehran Metropolitan Region

The purpose of this study was to investigate and analyze the logistics spatial structure changes and to explain the objective factors affecting it in the Tehran metropolitan region during the period 19862011. The research method was descriptiveanalytical, and in order to achieve the objectives of the research, three analytical methods – including indicators of number changes, growth rate, as well as the relative rate of changes in population density – employed in the logistics sector of each geographical area were used. On the other hand, analytical methods for measuring the degree of spatial concentration such as Gini coefficient and spatial autocorrelation as well as multiple regression analysis were used to estimate the correlation of effective factors with the spatial distribution of the employees working in the logistics sector (as the independent variable). The results of the analysis show that from 1986 to 2011, the spatial pattern of the logistics geographical distribution in the Tehran metropolitan region was centralized, consisting of the logistics cluster of Tehran metropolis. That is to say, tracking the process of spatial changes showed the decentralization of the population working in the logistics sector of Tehran metropolis and the concentration of this working population in the western and southwestern geographical areas surrounding the metropolis. From 1986 to 1996, among the objective factors affecting the logistics spatial patterns of metropolitan areas, the spatial distribution of the population working in the logistics sector had a higher correlation with the spatial distribution of population and labor force. That is to say, the higher the number and density of population and labor force in the geographical area, the higher the population working in the logistics sector. However, from 2006 to 2011, the spatial distribution of the population working in the logistics sector had a higher correlation with the spatial distribution of the population and the literacy rate.