پیش‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیرۀ مارکوف (مطالعۀ موردی: شهرستان یاسوج)

نقشه کاربری اراضی و نقشه‌های پیش‌بینی تغییرات زمانی‌ مکانی کاربری اراضی تامین‌کننده بخش عمده‌ای از اطلاعات مورد نیاز برنامه‌ریزان و مدیران شهری در زمینه اتخاذ تدابیر صحیح و تصمیم‌گیری‌های اصولی در جهت نیل به توسعه پایدار شهری است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات کاربری و پوشش زمین در شهرستان یاسوج در گذشته و به تبع آن پیش‌بینی الگوی فضایی ساختار سرزمین در آینده نزدیک بود. در این پژوهش، با استفاده از پردازش شی‌ء‌گرای تصاویر ماهواره‌ای سال‌های 1991 و 2000 و 2018 به مدل‌سازی دینامیک کاربری اراضی شهرستان یاسوج پرداخته و از مدل تلفیقی زنجیره مارکوف سلول‌های خودکار برای پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی استفاده شد. نتایج نشان داد در فاصله زمانی بین سال‌های 1991 تا 2018 وسعت اراضی مرتعی 7.18 درصد کاهش و مساحت مناطق مسکونی 2.02 درصد افزایش یافته است. بدین ترتیب که گسترش شهرستان یاسوج باعث شده کاربری‌های اراضی مسکونی و کشت آبی روند افزایشی و کاربری‌های مرتع، جنگل، کشت دیم، زمین بایر، و باغات روند کاهشی داشته باشد. همچنین روند توسعه شهر نشان‌دهنده تمایل گسترش کالبدی‌ فضایی شهرستان یاسوج در همه ابعاد است. نیز نقشه کاربری اراضی برای سال‌های 2030 و 2040 با مدل زنجیره مارکوف پیش‌بینی شد. نتایج نشان داد در فاصله زمانی سال‌های 2018 تا 2040 اراضی مرتع و کشت دیم و جنگلی به ترتیب به میزان 1.08 و 1.63 و1.47 درصد کاهش مساحت و کاربری مناطق مسکونی 4.17 درصد افزایش و پهنه آبی به مقدار ناچیز تغییر خواهد داشت. نتایج تحقیق حاکی از کارآیی بالای مدل تلفیقی زنجیره مارکوف در پایش روند تغییرات، به‌خصوص رشد شهری، برای سال‌های آتی بر اساس الگوی تغییرات در سال‌های گذشته است.