پتانسیل ‏یابی مناطق مستعد زمین‌لغزش با استفاده از مدل fbwm (مطالعۀ موردی: شهر تبریز)

مخاطرات محیطی، که طیف وسیعی از مخاطرات طبیعی و مخاطرات انسانی را شامل می‏شوند، از عوامل بازدارنده توسعه در مناطق مختلف‌اند. زمین‌لغزش از مخاطراتی است که عوامل مختلف طبیعی و انسانی در وقوع آن تاثیرگذار است و از موانع توسعه اقتصادی‌ اجتماعی و عمرانی در هر منطقه محسوب می‏شود. بر این اساس، در این تحقیق، با در نظر گرفتن معیارهای مختلف، پتانسیل وقوع زمین‌لغزش در شهر تبریز با استفاده از مدل fbwm بررسی شد. معیارهای استفاده‌شده در این تحقیق شامل: شیب، خمیدگی، ارتفاع، گسل، زمین‏شناسی، پوشش گیاهی، رودخانه و نهر، راه‏ها، جهت شیب، و کاربری اراضی بود. برای وزن‏دهی معیارها از مدل fbwm استفاده شد. این مدل از مدل‏های نوین تصمیم‏گیری چندمعیاره است که با مقایسه معیارها با یک‌دیگر و ایجاد یک مسئله بهینه‏سازی غیر خطی به وزن‏دهی معیارها می‏پردازد. در نهایت، پس از وزن‏دهی معیارها و ایجاد نقشه‏های معیار استانداردشده، نقشه‏های استاندارد و وزن معیارها با یک‌دیگر تلفیق و روی‏هم‌گذاری شد تا نقشه نهایی مناطق مستعد زمین‌لغزش در شهر تبریز به ‏دست آید. بر اساس نتایج به‏دست‌آمده، مناطق شمالی و شمال شرقی شهر تبریز از پتانسیل بالایی برای وقوع زمین‏لغزش برخوردارند. این مناطق منطبق با شهرک ولیعصر، باغمیشه، کوه‏های عینالی، اتوبان پاسداران، و نواحی اطراف آن هستند. از طرف دیگر، مناطق جنوبی شهر تبریز پتانسیل پایینی برای وقوع زمین‏لغزش دارند. بر این اساس، از لحاظ وقوع زمین‏لغزش در شهر تبریز، 2.5 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار کم، 15.16 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل کم، 36.04 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل متوسط، 40.97 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل زیاد، و 5.33 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار زیاد قرار دارند. نتایج این تحقیق دارای جنبه‏های کاربردی برای سازمان‏ها و ارگان‏هایی همچون شهرداری، مسکن و شهرسازی، زمین‏شناسی، و سایر ارگان‏های مربوط با مخاطرات محیطی است.

Evaluating the Potential of Landslide Susceptible Areas Using FBWM Model: A Case Study of Tabriz City

Environmental hazards, which encompass a wide range of natural hazards and human hazards, are among the barriers to development in different areas. Landslide is one of the hazards affecting different natural and anthropogenic factors and is one of the barriers to socioeconomic and constructive development in each region. In this study, considering the different criteria, the potential of landslide occurrence in Tabriz city has been evaluated using FBWM model. The criteria used in this study are slope, curvature, elevation, fault, geology, vegetation, river and creek, roads, aspect, and land use. FBWM model is used to weight the criteria. This model is one of the newest multicriteria decisionmaking models that weigh the criteria by comparing the criteria with each other and generating a nonlinear optimization problem. Finally, after weighting the criteria and creating standard maps, the standard maps and weightings were merged together and overlaid to produce the final map of landslide susceptible areas in Tabriz City. Based on the results, the north and northeast areas of Tabriz have high potential for landslides; these areas correspond to Valiasr town, Baghmishah, Einali Mountains, Pasdaran highway and the surrounding areas. On the other hand, the southern regions of Tabriz have a low potential for landslides. According to the results, 2.5% of Tabriz territory is located in very low potential areas for landslide occurrence, 15.16% is located in low potential areas, 36.04% is located in moderate potential areas, 40.97% is located in high potential areas, and 5.33% is located in very high potential areas for landslide occurrence. The results of this study have implications for organizations and organs such as Tabriz Municipality, Ministry of Roads and Urban Development, the Geological Survey and Mineral Explorations of Iran (GSI), and other organizations related to environmental risks.