بهبود توزیع فضا-مکانی فروشگاه‌های زنجیره ای در شهر تبریز

یکی از اصول توسعۀ پایدار شهری، دستیابی عادلانۀ عموم شهروندان به خدمات شهری مورد نیاز است و اصولاً این مهم زمانی محقق می‌شود که اراضی و منابع مختلف شهری، به‌طور برابر میان واحدهای فضایی و اجتماعی شهر تخصیص یابد؛ کاربری‌های خدماتی و تجاری به دلیل اینکه مورد استفاده روزمره ساکنان شهر هستند، مکان‌یابی و توزیع فضایی آن‌ها در شهرها بسیار مهم است. توزیع مناسب فروشگاه‎‌های زنجیره‌ای، نقشی بسزای در کاهش هزینه‌های حمل و نقل، عرضه سریع کالاها و خدمات، دسترسی مناسب به پارکینگ و سایر خدمات مکمل شهری دارد. یک فروشگاه زنجیره‌ای از چندین فروشگاه خرده‌فروشی تحت مالکیت مشترک و متمرکز تشکیل می‌شود. هدف پژوهش حاضر بهبود توزیع فضا مکانی فروشگاه‌های زنجیره ای در تبریز است. برای این منظور نخست شاخص های مکان یابی فروشگاه‎های زنجیره ای از طریق منابع و اسناد موجود شناسایی شده، سپس، از طریق روش تجزیه‌وتحلیل کمّی و فضایی با به‌کارگیری قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی، توزیع فروشگاه‌های زنجیره ای در مناظق شهری تبریز بررسی شد. برای تحلیلی جامع شش معیار به‌کار گرفته شد، تراکم جمعیت، نوع ارتباطات، مرکزیت، کاربری های سازگار (فضای سبز، پارکینگ، کاربری‌های فرهنگی، کاربری‌های بهداشتی و درمانی، پذیرایی و جهانگردی) تعادل محلی و شعاع دسترسی. بعد از آماده سازی لایه های مربوط به شاخص های یادشده، با به‌کارگیری ابزارهای تحلیلی در محیط نرم‌افزار arc map این لایه‌ها تلفیق شدند و لایه نهایی استخراج شد. نتایج نشان داد الگوی توزیع فروشگاه های زنجیره ای در تبریز تصادفی است و الگوی خاصی ندارد. همچنین، در مکان یابی فروشگاه های موجود معیارهای مکان یابی به نحو مطلوب مراعات نشده است.

Improvement on Spatial Distribution of Chain Stores in Tabriz City

One of the principles of sustainable urban development is equal access of all citizens to the required services. Basically this matter comes true when different urban lands and resources, equally allocate to the spatial and social units of the city.Sincecommercial and service land uses are used by city dwellers daily, their locating and spatial distribution in cities is very important. Proper distribution of chain stores plays a significant role in reducing transpotation costs, quick supply of goods and services, suitable access to parking and other urban supplementary services. A chain store consists of several coowned and centralized retail stores. The purpose of this study is improvement on spatial distribution of chain stores in Tabriz. To this end, first, the indicators of chain stores locating identified through available resources and documents and then through quantitative and spatial analysis methods using GIS capabilities, distribution of chain stores in urban areas of Tabriz was studied. Six criteria including population, type of communication, centrality, compatible uses, local equilibrium and radius of access have been used for a comprehensive analysis. After preparing the layers related to the above parameters using analytical tools in Arc Map software, they were integrated and the final layer was extracted. The results show that the distribution pattern of chain stores in Tabriz is random and it doesn’t have a specific pattern. Also, the location criteria for the current stores have not been met in a desirable manner.