شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی آمایش منطقه‌ای براساس آینده‌پژوهی در شهرستان گرگان

آینده پژوهی در فرایند آمایش سرزمین، به تصمیم گیران اجازه می دهد در فرایند تصمیم گیری در مسائلی با پیچیدگی های زیاد و عدم قطعیت های بالا، با تمرکز بر پیشران های کلیدی به حل مسائل مبهم و دیریاب فایق آیند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استان گلستان و خبرگان دانشگاهی، مهم‌ترین پیشران های تغییر در زمینۀ آمایش سرزمین شهرستان گرگان شناسایی شود تا بر پایۀ آن، مسیر درستی به سوی آیندۀ مطلوب ترسیم کرد. این پژوهش تحلیلی‌پیمایشی است و داده های مورد نیاز با بررسی منابع علمی و اسناد توسعه و آمایش استان گلستان و همچنین از طریق مصاحبه و نشست های تخصصی جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است. با بررسی منابع علمی، 77 عامل موثر بر تغییر کاربری های سرزمین فهرست شدند. از میان 77 عامل، تعداد 22 عامل نماینده طی نشست تخصصی انتخاب شدند. از دو گروه و در مجموع 70 نفر، شامل مدیران سازمان های مرتبط با فرایند آمایش سرزمین در شهرستان گرگان و متخصصان دانشگاهی طی پرسش‌نامۀ حضوری و آنلاین درخواست شد مقایسۀ زوجی میان عوامل تاثیرگذار صورت پذیرد. با کاربرد تحلیل ساختاری و ماتریس اثرات متقاطع مهم‌ترین عوامل بررسی و سنجش شدند. نتایج نشان داد از میان 22 عامل، عوامل «سیاست های دستوری»، «فناوری»، «خدمات دولتی در بخش‌های چهارگانه» و «زیرساخت های حمل‌ونقل انرژی» پیشران های کلیدی تغییر در اجرای آمایش شهرستان گرگان هستند. متغیر «سیاست های دستوری» مورد توافق هر دو گروه متخصصان دانشگاهی و مدیران شهرستان است، در درجۀ اول اهمیت قرار دارد و می تواند به‌عنوان پیشران کلیدی، بر سایر متغیرها اثرگذار باشد.

Identification and Analysis of Key Drivers of Change in Regional Land Use Planning based on Foresight Approach in Gorgan Township

Foresight analysis in landuse planning lets decision makers overcome complexity and reduce uncertainty through a focus on key drivers. This study attempts to identify the most important drivers of change in land use/cover planning in Gorgan Township with the participation of managers and academic experts towards a desired future. The approach is normative and the required data were obtained through investigation of scientific literature and landuse planning documents of Golestan Province. Interviews and meetings with experts also inform the process. Following a literature review, 77 effective factors on the future of land use/cover in the Province were identified. Among these, 22 representative factors were selected according to expert opinions. Two groups, totaling 70 people, consisting of managers of organizations in Golestan Province with links to land use planning and academic experts were asked to answer an online or inperson questionnaire of the effective factors. The structural analysis and crossimpact matrix were applied to the data. According to the result, the factors “Imperative policies”, “Technology”, “Governmental Services” and “Transportation and energy infrastructure” are the key drivers of change in land use/cover and affect the implementation of landuse planning in Gorgan Township. Both groups approved the "Imperative policies" as the most significant key driver which can affect other factors.