تجسمی از مدرسۀ رکنیه یزد در قرون هشتم تا نهم هجری

مقدمه: مدرسۀ رکنیه از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مدارس یزد در قرون هشتم تا نهم هجری، به سال 725 ه ق به همت سیدرکن الدین ابوالمکارم محمدقاضی حسینی یزدی در قرون 7تا 9 هجری قمری بنا شده است. از این مدرسه اکنون بقایای اندکی به نام بقعۀ سیدرکن‌الدین باقی‌مانده است. این مطالعه بر آن است تا نسبت به تعیین حدود و مساحت احتمالی مدرسه اقدام نموده و نیز تجسمی از ساختمان آن به دست دهد.روش بررسی: در این مطالعه با استفاده از منابع تاریخی و نقشه‌های هوایی و نیز الگوی مدارس قدیمی هم عصر مدرسۀ رکنیه نسبت به تعیین حدود و مساحت احتمالی مدرسه اقدام شده و نیز تجسمی از بنا و ملحقات آن شبیه‌سازی و منتشر می‌شود. ضمناً جزئیاتی در مورد ساز و کار دارالشفا و بیت الادویه مدرسه با استفاده از منابع تاریخی ارائه می‌گردد.نتایج: بر اساس طول و عرض فضای مشخص شده در غرب و شرق و شمال بقعه سیدرکن‌الدین، مساحت مدرسه حدود 4000 تا 5000 متر مربع تخمین زده می‌شود. نمایی از ساختمان مدرسه تجسم و ارائه شده و نیز شمایی از مکانیسم حرکت ساعت آبی مجموعۀ رصد وقت‌الساعه ارائه شد.نتیجه‌گیری: مدرسۀ رکنیه، مهم‌ترین مدرسۀ یزد در قرون گذشته بوده و قسمت‌های مختلفی نظیر کتابخانه، مسجد، بیت الادویه، دارالشفا، دارالسیاده، خانقاه، ساعت آبی و رصدخانه دانشگاه‌های غربی زمان خود داشته است. لازم است با توجه به موقعیت کنونی یزد در آموزش عالی کشور، پیوندی بین این سابقۀتاریخی و جایگاه کنونی آموزش عالی آن برقرار شود تا دانشجویان و محققان از پیشینۀ تاریخی آموزش عالی در یزد آگاه باشند.   

visualization of rokniyeh school in 14th and 15th centuries ad

introduction: rokniyeh school was one of the largest and most important schools of yazd during 14th and 15th centuries built in 1324 ad by seyyed-rokn-al-din abul-makaram mohammad qazi hosseini-yazdi. few remnants of this school have been left behind, known as seyyed-rokn-al-din mausoleum. this study aims to determine the boundaries and area of the school and to visualize it.methods: in this study, with the aid of historical sources and aerial maps, as well as the map of old schools of the same era, the possible boundaries and area of the school was determined and illustrated by adobe illustrator version 2020. also, a model of the school was visualized. additionally, details about the budget and function of the school’s clinic (dar-al-shefa) and pharmacy (beit-al-advieh) was investigated using its historical endowment and other resources.results: based on the length and width of the specified space in the west, east and north of seyyed rokn-al-din mausoleum, the area of the school was estimated to be about 4000 to 5000 m2. a view of the school building and movement mechanism of the water clock including its possible water path were illustrated. conclusion: rokniyeh school was the most important school in old yazd, which had different parts, such as a library, mosque, clinic, guest house, monastery, water clock and observatory. considering the current position of yazd in higher education of iran, it is suggested to establish a link between the history and its current position in higher education to inform students and academics about the historical background of higher education in yazd.