روش های آموزش پزشکی پزشکان ماوراءالنهر در دوره سامانیان (874–1004 م)

مقدمه: یکی از شیوه های آموزشی در دانش پزشکی، روش بالینی و بیمارستانی، دارالحکمه و شیوه خودخوان هست. این شیوه آموزشی دارای تاریخ شگفت انگیزی می باشد. در واقع شکل گیری آن به خاطر ایجاد محدودیت دینی علمای فقه حنفی در مدارس و مساجد در منطقه ماوراءالنهر در دوره سامانیان (874–1004 م) می باشد.روش بررسی: در این پژوهش با مطالعه آثار مرتبط با تمدن اسلامی اعم از نوشته‌های منابع دست اول، تحقیقات و پژوهش های جدید و با دسته‌بندی اطلاعات، طرح کلی از آموزش علوم پزشکی به شیوه خودخوان در دوره سامانیان ارائه می گردد.نتایج: با بررسی و جمع بندی مطالب موجود برخلاف این تصور که ایجاد این محدودیت باعث توقف و انحطاط علمی می شد، اما این محدودیت سبب رونق عمیق دانش پزشکی شد. حتی این مسئله سبب توسعه کتابخانه های مجهز و رجوع علمای علوم عقلی و پزشکان به این کتابخانه ها شد، و این مسئله در نهایت سبب مطالعه کتابهای بسیار و نگارش کتاب های مفید پزشکی و داروسازی گردید.نتیجه‌گیری: با نگاهی اجمالی به امر آموزش پزشکی یا شیوه های گوناگون در تمدن اسلامی به خوبی پی به اهمیت این شیوه آموزشی در دوره سامانیان می بریم. در این پژوهش به بررسی روش بالینی و بیمارستانی، دارالحکمه و شیوه خودخوان، مشاهیر پزشکی و بررسی آثاری که با این شیوه شکل گرفتند می پردازیم. بی تردید این توجه به آموزش پزشکی، منجر به تاثیر تمدنی در سایر مناطق جهان بوده و سبب تحولی بنیادین در شیوه ها و متد آموزش پزشکی در تاریخ جهان شده است.

methods of medical education, transoxianian physicians in the samanid period (874-1004 ad)

introduction: one of the educational practices in medical knowledge, clinical and hospital methods, is dar al-hekmeh and self-reading style. this method has a fascinating history; in fact, its formation was due to the religious restrictions of scholars of hanafi jurisprudence in schools and mosques in transoxiana region during the samanids (874-1004 ce).methods: scrutinizing works which concern iran civilization including primary written resources as well as newly conducted studies, not only did the present research attempt to investigate this important historical era but it also aimed to present the general scheme of medical education in the way of self-reading of during the samanids through categorizing the garnered information.results: contrary to the notion that the creation of this constraint caused scientific stagnation, by examining and summarizing the existing material, but this limitation has deepened the medical knowledge. even this has led to the development of equipped libraries and the access of scholars of science and doctors to these libraries, and this ultimately led to the study and research many books and writing useful books on medicine and pharmacy.conclusion: a fleeting glimpse at medical education or other various methods existing in the era of islamic civilization reveals the importance this teaching procedure assumed in during the samanids, whose considerable attention to the subject of medical education for clinical and hospital methods, dar al-hekmeh and self-reading style expanded its influence in other parts of the world, thereby fundamentally evolving methods and mechanisms employed in history of the world so as to teach medical sciences.