بررسی اتحاد سالک و مسلک در سلوک الی الله از منظر قرآن و روایات با روش استظهار عرفی

سلوک انسان به سوی خداوند که حرکتی باطنی و معنوی است به عنوان یکی از معارف واضح قرآن کریم و روایات مانند هر حرکت و سلوکی دارای چهار رکن مبدا، مقصد، سالک و مسلک است. در حرکات ظاهری سیرکننده و مسیر جدای از یکدیگر هستند. برخی از مفسّران با استناد به برخی از آیات قرآن کریم و روایات در سلوک الی الله، سالک و مسلک را متّحد دانسته‌اند که سالک در سفری باطنی در نفس خود به سوی خدای سبحان حرکت می‌کند. سوال اصلی این است که آیا این ادّعا با استظهار عرفی بدون تکیه بر استدلال‌های دقیق عقلی و همچنین شهود عرفانی از ظواهر قرآن کریم و روایات قابل اثبات است؟ توجّه به اتّحاد سالک و مسلک مقدّمه علمی روش برتر در تزکیه نفس و معرفت خداوند یعنی معرفت نفس است. همچنین اثبات این مدّعا با استناد به ظاهر آیات و روایات بیانگر اهتمام شریعت به همگانی شدن این معرفت است. در این پژوهش امکان استظهار عرفی اتّحاد سالک و مسلک از آیه درجه و روایات صراط ثابت شده است و دلالت آیات صراط مستقیم و آیه علیکم انفسکم به نحو دلالت اشاره بر مدّعا پذیرفته شده است و دلالت منطوقی آیات مصیر فقط بنابر برخی از معانی این واژه پذیرفته شده است.

on the unity of wayfarer and the way in spiritual journey toward god in the views of quran and tradition through conventional explication

the journey of man toward god which is a spiritual and intuitive movement as well as a manifest teaching in quran and tradition, like any other movement, enjoys four basic constituents of origin (point of departure), destination, wayfarer and the way. apparently, the wayfarer and the way seem dissociated. however, relying on some quranic verses and traditions about spiritual journey toward god, some commentators believe in the unity of way and the wayfarer and hold that wayfarer moves toward god through an internal journey of soul. this research is intended to investigate whether such a claim can be proved through conventional explication based on the appearance of quranic verses and tradition without an accurate rational reasoning or mystical intuition. being convinced by the unity of way and wayfarer is the scientific prerequisite of the best method in soul purification and self-knowledge that is an essential condition of knowing god. also, proving the aforesaid claim through the appearance of quranic verse and tradition reveals the emphasis of divine law on gaining such a knowledge. in the current research, it is revealed that the unity of way and wayfarer through conventional explication based on the appearance of quranic verses and tradition can be proved. it is also proved that the implications of the verse “straight path” and the verse “have charge of your own soul” submit further proof on the afore-raised claim.