بازشناسی انفعالات نفسانی در نظام اخلاقی غزالی با نظر به دیدگاه ارسطو و تاثیر انفعال محبت به خدا بر سعادت انسانی

در مقاله پیش ‌رو ضمن تبیین حقیقت انفعالات نفسانی در سنت ارسطویی، انفعالات نفسانی، خصوصاً انفعال محبت به خدا و نقش آن در سعادت انسانی، در نظام فکری غزالی بررسی می‌شود. انفعالات در مباحث گذشته و همین‌طور معاصر، مبدا فعل اخلاقی و نیز فضایل نفسانی در نظر گرفته شده‌ و فضایل نفسانی ارتباط مستقیم با سعادت انسانی دارد. لذا ضمن تبیین فضایل نفسانی، با روش توصیفی‌تحلیلی، انفعالات نفسانی را بازشناسی کرده‌ایم. غزالی با توجه ویژه به ساحت عاطفی و ارادی نفس، انفعالات را به‌ عنوان مبدا فعل اخلاقی با جنبه معرفتی نفس همراه می‌کند؛ چنان‌که وی معرفت و ادراک را مقدم بر محبت، و خدا را والاترین متعلَّق ادراک، و شایسته عالی‌ترین مراتب محبت و عشق می‌داند. از این‌رو می‌توان گفت فطرت خداشناس انسان و جایگاه ویژه محبت به خدا در نظر او، انسان را در جهت دست‌یابی به بالاترین مراتب لذت و سعادت دستگیری می‌کند.

Recognition of Soul’s Passions in alGhazzali’s Moral System; with Regard to Aristotle’s View and the Effect of Affection for God on Human Prosperity

In the current study, in addition to explaining the soul’s passions in Aristotle’s tradition, the soul’s passions, particularly affection for God and its effect on human prosperity, is investigated in alGhazzali’s intellectual system. In the past and contemporary studies, passions are viewed as the origin of moral action and virtues of the soul, and the virtues have been known of direct relationship with human prosperity. Thus, the current study has explained virtues of the soul and, using a descriptiveanalytical method, has recognized the passions of the soul. paying particular attention to the soul’s emotional and volitional dimension, alGhazzali believes that passion, as the origin of moral action, stands in connection with the cognitive dimension as he views knowledge (cognition) and perception as being prior to the affection, God as the most supreme case for perception an worthy of the highest degrees of affection and love. Thus it can be concluded that the Godfamiliar innate nature of Man and the sublime position of affection to God in his view leads him toward attaining the upmost degrees of prosperity and pleasure.