تکامل نفس انسانی: بررسی دو تفسیر از حرکت جوهری در اندیشه ملاصدرا

در حکمت متعالیه غایت انسان در قوس صعود، نیل به مبدا وجود است. نفس انسان مادامی که به بدن مادی تعلق دارد، بر اساس حرکت اشتدادی جوهری (‌خروج تدریجی از قوه به فعل) به صورت لبس بعد از لبس تکامل می‌یابد. ملاصدرا معتقد است همین که انسان از جهان محسوس به معقول انتقال یافت حرکت در جوهره وجودی‌اش در عوالم غیرمادی از قوه و سایر لوازم حرکت جوهری مستغنی است. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی درصدد تبیین تفسیر جدیدی از حرکت جوهری و چگونگی تکامل انسان در نشئآت بعد از دنیا است تا این مسئله به اثبات برسد که حرکت مستغنی از خروج  از قوه به فعل نیز ممکن است. خاستگاه این قسم از حرکت، وجود و حیات است، به این معنا که موجودات از آن نظر که وجود دارند، دارای حیات، حرکت و عشق به معنای شوق به کمال نامتناهی هستند و بر این اساس، تکامل، تبدیل و تغییر شامل تمام عوالم می‌شود.

Evolution of Human Soul in Two Approaches of Mulla Sadra’s Substantial Motion

Within transcendental wisdom, the extreme end for human gradational evolution is attaining the origin of existence. While attached to material body, the human soul, on the basis of substantial gradational motion (gradual change from potentiality into actuality), evolves in the form of movement in the substance. Mulla Sadra believes that as soon as Man transfers from sensible world into intelligible world, motion in the existential substance of Man in nonmaterial worlds is needless of force and other necessities of substantial movement. Utilizing a descriptiveanalytical method, the current research is an attempt to elaborate on a new approach within substantial motion and the quality of human evolution in the afterworld genesis. This kind of motion originates from life and existence. This means that creatures in their existence possess life, motion and tendency toward a limitless perfection. Therefore, it is concluded that evolution, transformation and change occur in all worlds.