بررسی هستی‌شناسی قوه خیال از منظر حسن‌زاده آملی

هستی‌شناسی قوه خیال و اثبات کارکردهای ادراکی آن، یکی از اساسی‌ترین معضلات علمی در علم‌النفس فلسفی است و هر یک از مکاتب مشاء و اشراق و حکمت متعالیه، رویکردهای متفاوتی درباره تجرد یا مادی‌انگاری خیال، مدرک‌بودن و ماهیت صور خیالی برگزیده‌اند. در مقاله حاضر، هستی‌شناسی خیال از دیدگاه حسن‌زاده آملی بررسی شده است. خیال در دیدگاه وی، صرفاً در قوه‌ای باطنی که حافظ صور باشد، محدود نمی‌شود ومتاثر از مبنای وحدت شخصیه، محدوده‌ای فراتر از تعاریف رایج مشائی و صدرایی دارد. ابعاد ماهوی خیال و کارکردهای این قوه نیز متاثر از این نوع نگاه، متمایز از سایر دیدگاه‌ها است. در دیدگاه حسن‌زاده آملی، فاعلیت قوه خیال در پرتو مقام انشائی آن معنا می‌یابد که بدون دریافت‌های شهودی حاصل نمی‌شود. تبیین مقام انشاء اسمایی این قوه، از اساسی‌ترین کارکردهای خیال از نگاه او است. در دیدگاه وی، صور خیالی موجود در عالم خیال نفسانی با عوالم ماورایی رابطه‌ای دوسویه دارد.

An Ontology of Power of Imagination in the View of Hassan Zadeh Amoli

The ontology of the power of imagination and confirming its perceptual functions is one of the major scientific intricacies in philosophical psychology. Therefore, each of peripatetic, illuminationist and transcendental schools of philosophy has adopted a different approach toward abstraction or immaterialism of imagination, perceptiveness of imagination and nature of imageries. This study investigates the ontology of imagination from the viewpoint of Allamah Hassan Zade Amoli. According to Allamah, imagination is not merely an inward power which saves images but, affected by the principle of individual unity, goes beyond limits of common peripatetic and Sadra definitions. Too, the substantial dimensions of imagination and functions of this power go under the effect of this principle and become distinct from common accepted point of views. According to Allamah, the agency of imagination bears meaning in its creational position which is not attained save through intuitional perception. Explaining the onomastic creational position of this power is amongst fundamental functions of imagination in his views. Allamah believes that the images in spiritual imagination establish a bilateral relationship with the beyond world.