اصول سازگاری اخلاقی در قلمروهای وجودی انسان از منظر نهج‌البلاغه

در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به استنتاج و بررسی اصول سازگاری در اخلاق از منظر نهج‌البلاغه پرداخته شده است. سازگاری، شرط لازم و به‌زعم برخی شرط لازم و کافیِ صدق و موجه بودن دیدگاه‌های اخلاقی است و احراز آن در درون ساحت‌های وجودی و نیز در نسبت هر یک از آنها با یکدیگر، نخستین ملاک و سنجه ارزشیابی درباره عقلانیت آنها می‌باشد. در نهج‌البلاغه برخی از این اصول به صراحت و برخی دیگر به اشاره مورد استدلال قرار گرفته است. تبیین و تحلیل این اصول در نهج‌البلاغه از سویی صدق، موجه بودن و انسجام درونی دیدگاه امام × را روشن می‌سازد و از سوی دیگر راه را برای تربیت و انسان‌سازی هموار می‌نماید، زیرا بدون بررسی سازگاری حالات درونی و بیرونی آدمی، تشخیص نقاط ضعف و نیز بیماری‌ها و تعارضات اخلاقی و پیشنهاد درمان مناسب برای آنها، دشوار و بلکه غیرممکن خواهد بود.

The Principles of Ethical Compatibility in Human Beings’ Multidimensional Nature from Nahjolbalaghe Viewpoint

This study is going to infer and review the principles of ethical compatibility from Nahjolbalaghe viewpoint in a descriptiveanalytical method. Compatibility is a necessary condition and for some necessary and sufficient condition to justify and validate the ethical approaches and holding compatibility inside the scopes of human being rsquo;s nature and also their interconnectivity is the first criterion to assess their reasonability. Some of these principles has been argued in Nahjolbalaghe openly and some secondarily. Clarification and analysis of these principles in Nahjolbalaghe has two aspects: it shows authentication, justification and internal consistency in Imam rsquo;s approach, secondly it facilitate the way to instruct and educate human beings, because without analysis of men rsquo;s internal and external feelings rsquo; compatibility it is difficult or impossible to recognize weak points and ethical diseases and paradoxical points and consequently the recommendation to remedy them suitably.