جایگاه عقل در ارزش‌شناسی از منظر نهج‌البلاغه

هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه عقل در ارزش‌شناسی (حوزه اخلاق و زیبایی‌شناسی)، از منظر نهج‌البلاغه است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی، با رویکرد استقرایی است. یافته‌های پژوهش بیانگر یک ارتباط دو سویه بین عقل و ارزش‌شناسی از منظر نهج‌البلاغه می باشد. از یک سو عقل مهم‌ترین ابزار در کشف ارزش‌های اخلاقی بوده و از سوی دیگر مکارم اخلاقی موجب عملکرد صحیح عقل هستند. همچنین زیبایی‌های‌ عالم خلقت شایسته تامل بوده و تامل در آنها، موجب نفوذ هارمونی موجود به ذهن و مایه شکوفایی فهم است. با این‌حال با توجه به محدودیت‌ها و خطاهای عقل، استفاده از تجربه و نقل به عنوان ابزارهای مکمل در ارزش‌شناسی توصیه شده و وحی الهی فصل‌الخطاب است. بر این اساس می‌توان گفت جایگاه عقل در ارزش‌شناسی یک جایگاه اعتدالی می باشد؛ لیکن با توجه به توقع خداوند از آدمی به میزان عقل اعطایی به او، تشخیص و داوری آن در ارزش‌شناسی معتبر و اتصاف به آنها برای محقق لازم است.

The Position of Reason in Axiology From the Perspective of Nahj al-Balaghah

The purpose of this study is to explain the position of reason in axiology (fields of ethics and aesthetics) from the perspective of Nahj alBalaghah. This research uses a descriptiveanalytic methodology with inductive approach. The research findings indicate a twoway relationship between reason and axiology from the perspective of Nahj alBalaghah. On the one hand, reason is the most important tool in discovering moral values, and on the other hand, moral virtues cause the correct functioning of reason. In addition, the beauties of the created world are worthy of reflection, and contemplation of them causes the penetration of the existing harmony into the mind and the flourishing of understanding. Nonetheless, due to the limitations and errors of reason, the use of experience and narration as complementary tools in axiology is recommended, and the divine revelation has the final say. On this basis, it can be stated that the position of reason in axiology is a moderate position. However, according to God rsquo;s expectation of man to the extent of the intellect bestowed on him, it is necessary for the researcher to recognize and judge it in valid axiology and to have them crystalized.