تقریر نظریه سلبی اخلاق در حکمت صدرایی

این مقاله با تحلیل موضوع فنا به عنوان غایت کنش اخلاقی، به تقریری نوین از نظام اخلاقِ عرفانی صدرایی توجه دارد. انسان برای ایصال به سعادت غایی خود ناگزیر است که مدارج هستی خویش را معدوم سازد: عدم قالب و عدم نفس و عدم روح. این گامها که به ترتیب معادل با مرگ طبیعی و اِنعدام نفس انسانی و فنا در توحید الهی هستند، ضمن هم‌خوانی با مبانی تشکیکی وجودشناختی حکمت متعالیه، با پاسخ به این پرسش که »در خوانش سلبی از ماهیت اخلاق، نقش فعل اخلاقی چیست؟ «، امکان ارائه یک نظریه اخلاق‌شناسانه سلبی را فراهم می‌کنند. بر این قرار، مسیرِ تخلّق از پی سفر انسان به عالم اله آغاز می‌شود و پس از محوِ ماسوی الله پایان می‌یابد. با التفات به تمایز اخلاق دنیوی و اخروی و در عین توجه به حدیث قرب نوافل و فرائض، امتیاز این نظریه سلبی در تشخیص ماهیت اخلاق اسلامی نمایان می‌شود.

Statement of the Negative Theory of Ethics in Sadra’s Wisdom

By analyzing the issue of annihilation as the end of moral action, this article pays attention to a new interpretation of Sadra rsquo;s mystical moral system. In order to reach his ultimate happiness, man must destroy the degrees of his existence: absence of form, absence of self, and absence of spirit. These steps, which are equivalent to natural death, destruction of the human self and annihilation in divine monotheism, respectively, in addition to being harmonious with the skepticalontological foundations of transcendental philosophy, by answering the question ldquo;What is the role of moral action in a negative reading of the nature of morality? rdquo; provide a possibility of presenting a negative ethical theory. Accordingly, the path of being moral begins after man rsquo;s journey to the divine world and ends after the disappearance of nonGods. By heeding the distinction between worldly and otherworldly morality and concurrent with paying attention to the hadith of proximity of supererogatory and obligatory prayers, the advantage of this negative theory in recognizing the nature of Islamic morality is clarified.