مبانی کلامی اخلاق در اندیشه شیخ مفید

با توجه به اینکه هر نظام اخلاقی ای سازمان یافته از یک مکتب فکری و نظام اعتقادی است و با لحاظ اینکه شیخ مفید از متقدمین در تاسیس و انسجام مکتب کلامی و اعتقادی امامیه بوده، پژوهش حاضر با روش تحلیل مضمون به استخراج مبانی کلامی اخلاق در اندیشه شیخ مفید اقدام کرده است؛ از این‌رو گزاره‌های کلامی شیخ مفید در محورهای معرفت‌شناختی، خداشناختی، راهنماشناختی، انسان‌شناختی و جهان‌شناختی با رویکرد اخلاقی، تحلیل و مبانی آن استخراج گردید که نظام اخلاقی توحیدی، اصالت روح و استخدام بدن در انجام افعال اخلاقی، اختیار انسان در زیست اخلاقی، وجود ضروری الگوی معصومان جهت تقرب و معنابخشی معاد جسمانی در نظام اخلاقی توحیدی با محوریت بهشت و جهنم، از جمله آنهاست و در نتیجه‌گیری نهایی، جامعیت نظریه شیخ مفید نسبت به وظیفه‌گروی و غایت‌گروی، شمولیت انسانی این نظریه، فراتر بودن از نظام اخلاقی سکولار، معناپذیری زیست اخلاقی با باور آخرت و پیامد اخلاقی بی هدفی مشخص شد.

The Theological Foundations of Ethics in Sheikh Mufid’s Thought

Because any moral system is organized by a school of thought and belief system, and considering that Sheikh Mofid was one of the pioneers in establishing and organizing the theological and doctrinal school of Imamiyya, the present article has attempted to extract the theological foundations of ethics via content analysis. Hence, Sheikh Mofid rsquo;s theological propositions in the fields of epistemology, theology, guidance studies, anthropology and cosmology were extracted with an ethical approach. Among them are the monotheistic moral system, the originality of the soul, the employment of the body in performing moral actions, manchr('39')s free will in moral life, the necessary existence of the model of the Infallibles for proximity and the meaningfulness of the physical Resurrection in the moralmonotheistic system with heaven and hell at it center. In conclusion, the comprehensiveness of Sheikh Mofid rsquo;s theory of duty and goalorientation, the human inclusion of this theory, its superiority over the secular moral system, the meaningfulness of the moral life with the belief in the Hereafter, and the moral consequence of the aimlessness were revealed.