مواجهه با قدرت سیاسی در اخلاق اسلامی

نوشتار پیش رو، نگاهی دارد به مهار قدرت سیاسی از دریچه اخلاق اسلامی که با بررسی برخی متون اخلاقی، دو رویکرد نقد مستقیم و غیرمستقیم را ازهم متمایز می‌کند. در این متون؛ نقد مستقیم قدرت از یک سو برای اصلاح وضعیت جامعه ضروری دانسته می‌شود اما از دیگرسو با توجه به خطرات عظیمش، به پرهیز از آن توصیه می‌گردد. منظور از نقد غیر مستقیم قدرت نیز، مباحثی در علم اخلاق است که در بادی نظر ممکن است ابعاد سیاسی آن آشکار نباشد، اما اندکی توجه، رویکرد انتقادی آن را هویدا می‌کند. تعریف سیاست و عدالت، تبیین صفات و ویژگی‌های لازم برای حاکمان و همچنین نقد تملق‌گویی از جمله این مباحث است. نقد اخلاقی قدرت اگرچه زبان تندی ندارد و به اقتضای فضای علم اخلاق، توام با بیان نرم و گاه غیرمستقیم است، درعین حال زاویۀ انتقادی آن با توجه به وضعیت سیاسی جامعه و نوع مباحث طرح شده کاملاً برجسته است.

Facing Political Power in Islamic Ethics

The present article looks at the control of political power through the lens of Islamic ethics, which distinguishes between the two approaches of direct and indirect criticism by examining some ethical texts. In these texts, the direct critique of power, on the one hand, is necessary to correct the state of society; but on the other hand, given its enormous dangers, it is advisable to avoid it. In addition, the indirect critique of power refers to issues in ethics, the political dimensions of which may not be obvious in theory, but a little attention reveals its critical approach. Definition of politics and justice, explanation of the necessary traits and characteristics for the rulers as well as criticism of flattery are among these issues. Although the moral critique of power is not sharp and, due to the atmosphere of ethics, it is accompanied by soft and sometimes indirect expression, its critical angle is quite prominent given the political situation of the society and the type of issues raised.