نقد و بررسی تطبیقی گونه‌های مختلف تعریف‌شناسی اخلاق در اندیشه اسلامی

اخلاق از جمله دانش‌های بنیادین نظری و عملی است که در علوم مختلف کاربرد دارد و در آموزه‌های دینی به‌عنوان «واجب عینی» تلقی شده است؛ برخلاف تصور ساده انگارانه اخلاق، تعریف‌شناسی آن در میان متفکران اسلامی و غربی مورد توجه بوده و با دیدگاه‌های گوناگون روبه‌رو است. مقاله حاضر ضمن بررسی و تحلیل تعریف‌های حداکثری و حداقلی اخلاق از نظر متفکران اسلامی، آن را در محک تطبیق آموزه‌های قرآنی و روایی قرار داده است و معتقد است تعریف‌شناسی اخلاق اسلامی براساس جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلام شکل گرفته است وگزاره‌هایی همچون؛ «نفس»، «صفات فضایل و رذایل»، «قوه و فعل »، «ملکه»، «عدم ملکه»، «رفتار»، «انگیزه»، «اراده»، «اختیار»، «بهشت و جهنم» نقش مهمی در بازسازی تعریف‌شناسی اخلاق اسلامی دارد.

Comparative Critique and Examination of Different Types of Definition Studies of Ethics in Islamic Thought

Ethics is one of the fundamental theoretical and practical sciences that is used in various sciences and is considered as ldquo;objective obligation rdquo; in religious teachings. Contrary to the simplistic notion of morality, its definition studies is heeded by Islamic and Western thinkers and is met with various views. While examining and analyzing the maximum and minimum definitions of ethics from the point of view of Islamic thinkers, the present article has put it to the test of comparison with the teachings of the Koran and narrations; and believes that the definition studies of Islamic ethics is based on the worldview and ideology of Islam; and propositions such as ldquo;self rdquo;, ldquo;attributes of virtues and vices rdquo;, power and action rdquo;, ldquo;disposition rdquo;, ldquo;non disposition rdquo;, ldquo;behavior , ldquo;motivation rdquo;, ldquo;conation rdquo;, ldquo;free will rdquo;, ldquo;heaven and hell rdquo; play an important role in the reconstruction of the definition studies of Islamic ethics.