تبیین عقلی تاثیر فضایل و رذایل بر معرفت

ادراک آدمی که مبادی متعدّدی دارد، از عوامل بیرونی و درونی تاثیر می‌پذیرد. بخشی از این تاثیرات، باعث اعوجاج در معرفت و بخشی دیگر سببِ تسریع و یا باعث ایجاد نوعی جدید از معرفت و بصیرت می‌شوند. از منظر آیات و روایات و از نگاهِ حکما و علمای اخلاق، فضایل و رذایل، بخشی از عوامل تاثیرگذار بر معرفت بشری به حساب می‌آیند. این اثرگذاری گاهی در مقام روی‌آوری و میل به کسب معرفت یا تسریع در فهم یا ایجاد برخی از ادراکات اشراقی به سبب فضیلت‌مندی و زمانی نیز در اعوجاج یا محرومیت از انواعی از ادراکات به سبب رذیلت مندی قابل اثبات است که البتّه میزان این تاثیرگذاری‌ها و شدّت و ضعف آن در ادراکات مختلف متفاوت می‌باشد. مسئله‌ای که در این مقاله می‌کوشیم به پاسخ آن دست یابیم آن است که این اثرگذاری را چگونه می‌توان با روش عقلی تحلیل و بررسی کرد. به گمان نویسندگان مقاله، می‌توان از طریق «تحلیل مبانی انسان‌شناختی اخلاق فلسفی»، «لزوم سنخیت بین علّت و معلول»، «وجود ارتباط بین عواطف و معرفت» و بالاخره «عاملیت فضایل و رذایل برای نورانیت و ظُلمانیت نفس»، تبیینی عقلانی از تاثیر فضایل و رذایل بر معرفت بشری را با روش تحلیلی ارائه داد.

Rational Explanation of the Effect of Virtues and Vices on Knowledge

The human perception that has multiple origins is influenced by external and internal factors. Some of these effects cause distortion in knowledge and others cause acceleration or create a new kind of knowledge and insight. From the point of view of verses and hadiths and from the viewpoint of moral scholars and sages, virtues and vices are considered as some of the factors affecting human knowledge. This influence can sometimes be proved as a desire to acquire knowledge or to accelerate understanding or create some enlightened perceptions due to virtuousness and sometimes in distorting or depriving of some types of perceptions due to viciousness. Of course, the degree of these effects and their intensity and weakness are different owing to different perceptions. The problem we are trying to solve in this article is how to analyze and study this impact in a rational way. According to the authors of this article, through an analytical method, it is possible to present a rational explanation of the effects of virtues and vices on human knowledge by ldquo;analyzing the basic humanities of philosophical ethics rdquo;, ldquo;the necessity of the compatibility between cause and effect rdquo;, ldquo;the existence of a relationship between emotions and knowledge rdquo; and finally ldquo;the agency of virtues and vices for the enlightenment and darkness of the self rdquo;.